Eimreiðin - 01.09.1965, Blaðsíða 86

282
EIMREIÐIN
í gagnorðri og fróðlegri inngangs-
ritgerð sinni gerir dr. Hollander nokk-
urn samanburð á þeini Thucydides,
gríska sagnfræðingnum víðfræga, og
Snorra, og kemst að þeirri niðurstöðu,
að hinn síðarnefndi sé um margt fylli-
lega sambærilegur sem sagnfræðingur
við hinn íyrrnefnda, snilligáfa Snorra
mjög aðdáunarverð og rit hans sér-
stæð í sagnfræðilegum bókmenntum
Norðurálfu.
Annars fjallar dr. Hollander rétti-
lega í inngangsritgerð sinni aðallega
um Heimskringlu sjálfa, heimildir
hennar, ritun, bókmenntalega snilld,
gildi hennar og víðtæk áhrif. Jafn-
framt víkur hann að sjálfsögðu að
öðru liöfuðriti Snorra, Eddu hanS, og
lætur þess ennfremur getið, með fræði-
mannlegri varfærni, að vera megi, að
hann sé einnig höfundur Egils sögu.
Þeim, er þetta ritar, virðast rök dr.
Sigurðar Nordal fyrir því, að Snorri
sé höfundur sögunnar, vera bæði sterk
og sannfærandi.
Til grundvallar Heimskringlu-\sý&-
ingu sinni hefur dr. Hollander lagt
hina vönduðu og vísindalegu útgáfu
dr. Bjarna Aðalbjarnarsonar, sem kom
út í ritum Hins íslenzka Fornritafé-
lags (1941, 1945 og 1951). Gat þýðandi
eigi fundið þýðingu sinni traustari
fræðimannlegan grunn.
Það liggur í augum uppi hverjum
þeim, er til þekkir, hversu mikið stór-
virki dr. Hollander hefur færzt í fang
með þessari þýðingu sinni af Heims-
kringlu, og þeint ummælum til stað-
festingar má á það minna, að enska
þýðingin er meir en 800 bls. í stóru
broti.
Samanburður við frumritið leiðir
það í ljós, að þýðingin er óvenjulega
nákvæm, en jafnframt lipur og læsileg
vel. Dr. Hollander hefur, annars vegar,
tekizt ágætlega að forðast þunglama-
legt og of fornlegt orðalag, fjarskylt
stíl og anda fornsagnanna, og hins veg-
ar, of liversdagslegt mál, sem er jafn
ólíkt málfari þeirra. Ekki er því samt
að neita, að sums staðar liefði ég kosið
annað orðalag, en oft er þar um
smekksatriði að ræða, og umræddar
þýðingar einstakra orða og setninga,
sem ég hefði viljað hafa á annan veg,
svo tiltölulega fáar og lítilfjörlegar, að
það gæti skoðast sparðatíningur að
fara að telja þær upp, í ljósi þess, hve
þýðingin er yfirleitt ágætlega unnin,
hvað snertir fágæta nákvæmni og lip-
urt málfar.
I meðferð sinni á íslenzkum og nor-
rænum manna- og staðanöfnum hefur
dr. Hollander í heild sinni tekizt að
fara lieppilegan meðalveg, þó að ég sé
honum ekki alltaf sammála í þeim efn-
um.
I samræmi við skoðanir hans á þvi,
hvernig snúa beri á ensku skáldakvæð-
um og vísum (Smbr. meðal annars inn-
gangsritgerðina að bók hans The
Skalds), og eldri þýðingar hans af því
tagi, fylgir hann í Heimskringlu-\>ýð-
ingu sinni þeirri reglu, að halda i
kvæða- og vísnaþýðingunum rírni
þeirra, stuðlum og liöfuðstöfum, kenn-
ingum og skáldskaparmáli (heitum),
samhliða hugsun þeirra og málfari al-
mennt. Hér er vissulega fræðimann-
lega að verki verið, en jafnframt hefur
þýðandi lagt sér mikið vandaverk a
herðar. Að öllu samanlögðu, hefur
hann leyst þann vanda eins vel og
vænta mátti, og ósjaldan merkilega veh
Oft eru þýðingar hans liðugar og auð-
skildar, en stundum bregst honuffl
bogalistin, svo að líklegt er, að al-
mennum lesanda verði lestur þeirra
kvæða og vísna þungur í skauti. Þess
ber þó jafnframt að geta, að skýring-
arnar á kenningunum neðanmáls eru
lesandanum bæði til gagns og skiln-