Eimreiðin - 01.01.1967, Blaðsíða 79

GVTTORMUR GUTTORMSSON OG SKALDSKAPUR HANS
59
III.
Með fyrstu ljóðabók sinni, Jóni Austfirðmgi, kvæðaflokknum
fjölþætta og árhifamikla um harðvítuga brautryðjendabaráttu Is-
lendinga í Nýja íslandi, vakti Guttormur þegar verðuga athygli á
sér sem skáldi, bæði fyrir óvenjulegt efnisval sitt, andríka meðferð
þess og þróttmikið málfar. í kvæðunum „Bólan“, ,,Flóðið“ og
,,Eldurinn“ er þrautum frumherjanna lýst á svo eftirminnilegan
hátt, að það getur eigi annað en snert djúpa strengi í sál lesandans.
Hann verður fyrr en varir þátttakandi í þeim mikla harmleik, sem
þar gerist, en dáir jafnframt þann íslenzka hetjuanda, er þar gekk
djarflega á hólm við hin andvígustu kjör, og gekk að lokum sigr-
andi af þeim vettvangi.
Sérstaklega hjartnæm er raunasaga Guðrúnar, einkadóttur Jóns
Austfirðings, fallegrar og hreinhjartaðrar íslenzkrar sveitastúlku,
sem leitar gæfunnar í Winnipegborg, en bíða þar ömurleg örlög.
Bitur ádeila á j)au þjóðfélagslegu öfl, sem þar eru að verki, samein-
ast djúpri samúð skáldsins með því olnbogabarni lífsins, sem hér
segir frá; og það var alltaf sérkennandi fyrir hann, eins og fram
kemur í fjölmörgum kvæðum hans.
Óneitanlega eru mörg kvæði í þessum ljóðabálki bæði minnis-
stæð um efni og prýðilega ort. Þau eru eðlilega í mismunandi tón-
tegundum, og eykur það á fjölbreytni þeirra, en yrkisefni og
bragarhættir eru ósjaldan mjög vel samræmd.
í kvæði „Bjarni gamli“ í sömu ljóðabók sinni reisir Guttormur
einnig íslenzkum landnámsmanni verðugan minnisvarða. Og í
mörgum kvæðum í seinni bókum sínum slær hann, í alvöru, gáska
eða glettni, á sömu eða skylda strengi, yrkir um landnemana og líf
þeirra.
Langhæst af öllum slíkum ljóðum hans ber þó snilldarkvæðið
,,Sandy Bar“, sem prentað er í næstu bók hans, Bóndadóttur; fara
þar saman mikið andríki, tilfinningadýpt, myndagnótt og leikandi
rímsnilld. Kvæði þetta er, að verðleikum, svo víðkunnugt meðal
Islendinga, beggja megin hafsins, að óþarft er með öllu að vitna
til Jress hér. Eitt er víst, að sá lofsöngur Guttorms um íslenzka land-
nema vestan hafs mun langlífur verða í íslenzkum bókmenntum.
Með allt öðrum blæ, rígnegldar um bragarhátt og hreimmiklar
að sama skapi, eru „Formannsvísur“ (einnig í Bóndadóttur), ortar
fyrir minni Sigtryggs Jónassonar, er réttilega er talinn faðir ís-
lenzka landnámsins í Nýja íslandi, og flutttar á 40 ára afmæli þess.