Eimreiðin - 01.01.1967, Blaðsíða 85

GUTTORMUR GUTTORMSSON OG SKÁI.DSKAPUR HANS
65
Jafnframt því og Guttormur deildi vægðarlaust á yfirborðs-
mennsku og óheilindi í fari manna, kunni hann að sama skapi vel
að meta manndóm og drengskap og unnin afrek. Góðhugurinn til
samferðasveitarinnar, einlægur hjartahitinn, leynir sér ekki í hin-
um mörgu eftirmælum, veizlukvæðum og öðrum tækifærisljóðum
hans. Gaf hann þar örlátlega á báðar hendur. Má réttilega heimfæra
upp á hann sjálfan þetta erindi úr ágætum eftirmælum lians um
Böðvar H. Jakobsson:
Marga hljóða, hrygga lund
hann af sjóði gladdi,
dýru ljóði á dapri stund
dáinn bróður kvaddi.
Löngum eru í tækifæriskvæðum Guttorms ágæt tilþrif, gamans
eða alvöru, eða þeir strengir haglega saman ofnir, og sum eru slík
kvæði hans bæði snjöll og stórbrotin, t. d. „Konungsdrápa við heim-
för Stephans G. Stephanssonar 1917“, er sver sig ótvírætt í ætt til
fornskálda vorra um bragarhátt, málfar og allan svip. Þetta kvæði
er gott dænii þess, eins og sjá má miklu víðar í kvæðum Guttorms,
að hann talaði ekki út í bláinn, þegar hann sagði í einu bréfa sinna
til dr. Kirkconnells, að norræni straumurinn í íslenzkum skáldskap
hefði ávallt heillað hann mest. Ekki er reisnin rninni né heldur and-
ríkið í kvæðinu „Stiklað á steinum“ í seinustu bók Guttorms, en
það er ort í tilefni af aldarafmæli Stephans, og er bæði hjartaheitur
og hreimmikill óður til fslands og aldarminning hins mikla skálds.
Erfiljóð Guttorms eru mjög oft prýðisvel ort, fögur og lnignæm,
t. d. tregaþung kveðjan til æskuvinar hans Gunnsteins Eyjólfssonar,
að nefnt sé eitt af fyrri kvæðum skáldsins af því tagi. Frá síðari ár-
um má, sem dæmi, benda á hina snjöllu og táknrænu mannlýsingu
í erfiljóðinu um Guðmund Lambertsson gullsmið (í Kanadapistli).
Táknræn kvæði, og um leið heimspekilegs efnis, eru meginþáttur
og sérstæður í skáldskap Guttorms, og fór fjölgandi á seinni árum.
Meðal eldri táknrænna kvæða hans er „Sál hússins", þar sem brugð-
tð er upp glöggri ytri mynd með sambærilegu innsæi. í öðru merkis-
kvæði frá fyrri árum skáldsins, „Á bakkanum", fléttast náttúru-
lýsingin og táknmyndin sarnan með snilldarlegum hætti. En „Bý-
flugnaræktin" mun þó kunnust slíkra kvæða Guttorms frá fyrri
íirum, en í þessu snjalla kvæði rekur hann, á táknrænan Iiátt, sína
eigin andlegu þroskasögu, en á svo breiðnm grundvelli, að hún