Eimreiðin - 01.01.1967, Blaðsíða 116

96
EIMREIÐIN
Þessi bók er um flest ólík því, sem
Ingólfur Jónsson frá Prestbakka hefur
áður skrifað. Stíll hans er venjulega
yljaður ljóðrænni stemningu, jafnvel
alll að því viðkvæmni, en nú er hann
brynjaður lífsjiótta og kaldrana. Ef til
vill stafar þetta af Jjví, Iive höfundur-
inn er háður fyrirmynd sinni — aðal-
persónunni, sem hann er að lýsa. En
einnig getur verið að hann hafi sjálf-
ur breyt/.t; að eigin lífsreynsla hafi
valdið því, að hann hafi glatað barna-
trú sinni á mildi og blíðu mannlífsins,
og þar af leiðandi hafi liann harðnað
í egg.
7. K.
Guðbergur Bergsson: TÓMAS JÓNS-
SON - METSÖLUBÓK - Helga-
fell 1966.
Þessi nýja skáldsaga Guðbergs
Bergssonar er mikil að vöxtum og
forkostuleg, bæði að efni og framsetn-
ingu. Virðist höfundurinn liafa ásett
sér að gera djarfa tilraun til nýsköp-
unar í skáldsagnagerð, og vissulega
hefur honum tekizt að koma á fram-
færi ýmsum nýjungum og óvenjuleg-
um vinnubrögðum, enda Jjótt hann
beiti jafnframt kunnum brellum. Efni
bókarinnar er ekki unnt að rekja, og
fáir munu að lestri hennar loknum
átta sig til fulls á því, livað höfundur-
inn er að fara. En mikil hugkvæmni
og stílsnilld koma víða fram í bók-
inni, og kannski má segja, að [jað sé
meira urn vert, en Jtótt ákveðin nið-
urstaða af verkinu lægi öllum í aug-
um uppi.
Að uppistöðu til er Jjetta ævisaga og
hugleiðingar einhvers Tómasar Jóns-
sonar — stílabókasafn gamals banka-
starfsmanns, sem kominn er i kiir og
stjórnar vart lengur þörfum sínunt til
baks né kviðar. Þetta er elliær kyn-
órakarl, sem svamlar gegnurn endur-
minningar liðinnar ævi í Jjokukenndu
og sundurlausu rugli. Stöku sinnum
rolar Jjó til í hugardjúpi hans og upp
á yfirborðið koma skýrar myndir,
skörp leiftur, sem leiða af sér lifandi
og litríkar lýsingar, svo að ýmis atvik
og persónur verða minnisstæðar. Sjálf-
sagt hefur Jiað aldrei vakað fyrir höf-
undi að byggja upp samfelldan sögu-
þráð, því að hann virðist beinlínis
gera sér leik að [jví að rugla um fyrir
lesendum. Þegar minnstum varir og
þeir halda sig farna að fá einhvern
Jtráð í flækjuna, slitnar allt sutulur,
eins og síður bókarinnar hafi farið í
svíl.
Guðbergur Bergsson hefur áður sýnt
að liann er gæddur ótvíræðum rithöf-
undahæfileikum, en þó liafa fyrri
bækur hans ekki vakið jafnmikla at-
hygli og þessi meðal bókmennta-
manna. Sumir ritdómarar hafa meira
að segja viljað skipa henni meðal
tímamótaverka. Vafalaust rnunu síðari
tímar skera úr um Jtað, hvort [tessir
spámenn rísa undir nafni. En jafn-
vel hinn nýskapaði silfurhestur rit-
dómara dagblaðanna í Reykjavík var
látinn höfundi „metsölubókarinnar"
falur af sumuin atkvæðabærum ritdónt-
uruni, ])ótt gripurinn félli í hlut Ijóð-
skáldsins Snorra Hjartarsonar við
lokaatkvæðagreiðslu. Er Jjað [)ó sann-
ast mála, hvað sent segja má um Tóm-
as Jónsson metsölubók, að rnikið djúp
er staðfest milli hennar og ljóða
Snorra Hjartarsonar í Lauf og stjörn-
ur. Eigi að síður munaði mjóu að höf-
undar þessara tveggja ólíku bóka yrðu
að tvímenna á silfurhrossinu.
7. K.