Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Síða 41

Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Síða 41
KRISTJAN KRISTJANSSON menntunin er knýtt við síðari tauminn og leggur því áherslu á að þegnvísi sé „virk", „efnisrík" hugsjón - maður eigi að taka þátt í lýðræðinu en ekki einungis njóta þess (sjá McLaughlin 2000:549 og áfram; Enslin og White 2003:112-114). Þetta haggar hins vegar ekki þeirri staðreynd að lýðræðisdygðii'nar sem þegn- skapaimenntunin hyllir einkum, svo sem réttlæti og umburðarlyndi (Enslin og White 2003:123), eru túlkaðar þar sem félagslegar dygðir; réttlæting þeirra er sögð velta á rétti einstaklingsins til þess að vera ekki beittur ranglæti eða skoðanakúg- un fremur en hinu að ranglætið og skoðanakúgunin grafi undan þroskakostum hans, sem væri á hinn bóginn skoðun leikslokasinna (t.d. Nussbaum 1988). Beina- bera lífsleiknin snýst öll um mannlegan þroska; höfuðástæða þess að rangt er að beita barn ranglæti er sú að slíkt er vont fyrir það - hamlar þroska þess - þó að vissulega sé einnig satt að um leið sé brotinn á því réttur. (2) Ágreiningur um fjölhyggju. Málsvarar beinaberu lífsleikninnar eru að einu leyti minni, en að öðru leyti meiri, fjölhyggjusinnar en boðberar þegnskaparmenntunar. Þeir eru minni fjölhyggjusinnar að því skapi sem þeim er síður annt um að ríkis- vald og skólar séu hlutlaus um inntak hins góða lífs; þeir telja að frjálslyndisstefn- an gangi of langt með því, til dæmis, að meina kennurunum að gera siðferðilega upp á milli margs kyns ólíkra lífshátta í samræðum við nemendur. Umburðar- lyndi hefur þannig sjaldan mikið vægi á listum beinaberra lífsleiknisinna um hin „siðferðilegu grunngildi". Þeir ganga hins vegar lengra í fjölhyggjuátt en þegn- skaparmenntunin með því að neita því að þátttaka í lýðræðissamfélagi sé nauð- synlegt skilyrði farsæls lífs. Ekkert mælir gegn því, samkvæmt beinaberu lífs- leikninni, að fólk geti komist til nokkurs þroska þótt það búi við annað stjórnar- far en hið lýðræðislega, það er svo fremi að viðkomandi stjórnarfar gefi því kost á að rækta siðvit sitt og tilfinningagreind. (3) Ágreiningur um samband siðferðis og stjórnmála. Löng hefð er fyrir því í heimspeki, sem rekja má aftur til Grikkjanna fornu, að telja stjórnspeki reista á siðfræði, jafnt röklega sem sálfræðilega. í ritsafni Aristótelesar kemur Stjórnspekin þannig næst á eftir Siðfræði Níkomakkosar, því það er að dómi hans ekki fyrr en skilningur far- sældarhugtaksins liggur ljós fyrir og sál nemandans hefur verið búin undir göf- uga gleði sem unnt er að bollaleggja af eiirhverju viti um löggjöf og ríkisvald (Aristóteles 1995:1179b-1181b). Hugmyndir beinaberu lífsleikninnar, ekki síst þeirrar tegundar hennar sem kennd er við félagsþroska- og tilfinninganám, bera mikinn keim af þessari hugsun. Orðalag andmælanna að framan, um að hætta sé á að þegnskaparmenntunin hleypi sleðanum fram fyrir eykinn, vísar nákvæmlega til þess að réttri röð siðferðis og stjórnmála kunni að vei'ða snúið við. Svo að dæmi sé tekið af dygð sem lofuð er jafnt í þegnskaparmenntun sem beinaberri lífsleikni, það er að segja réttlætinu, þá er skilningur þess talsvert ólík- ur í þessum stefnum. Að dómi þegnskaparsinna er réttlætið umfram allt pólitísk dygð, byggð á stofnanabundnum reglum og réttindum. í huga beinaberra lífs- leiknisinna er réttlætið hins vegar að grunni til persónuleg dygð, byggð á tilfinn- 39
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.