Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Síða 77

Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Síða 77
AUÐUR TORFADOTTIR koma nemendum á það stig að þeir hafi vald á 2000 orðafjölskyldum úr því að sá fjöldi er talinn nokkurs konar lykill að góðu áframhaldi. Það er sjálfsagt að hafa þetta að leiðarljósi og bæta síðan við þeim 800 orðum sem tilheyra þverfaglega orðalistan- um og svo koll af kolli. Það er ekki nóg að sjá orð einu sinni jafnvel þótt því sé veitt eftirtekt. Til að orð fest- ist í minni þarf það að verða á vegi lesandans með vissu millibili í mismunandi sam- héngi, annars gleymist það fljótt. Fræðimenn hafa ekki komið sér saman um hve oft þetta þarf að gerast enda margar breytur í því dæmi. Nation (1990) kemst að þeirri niðurstöðu eftir ýmsar athuganir að þetta geti verið 5-16 skipti eftir því hvaða orð er um að ræða. Þetta sýnir fram á nauðsyn þess að sem mest sé lesið og einnig hlustað og rennir stoðum undir það að tungumálakunnátta þróast á löngum tíma. Víxlverkun á milli lesskilnings og orðaforða er kunn. Rannsóknir hafa sýnt fram á að aukinn lestur, einkum lestur langra, samfelldra texta eykur orðaforða; orðin síast smám saman inn þó að athyglin beinist fyrst og fremst að inntaki textans (Anderson, Wilson og Fielding, 1988; Krashen, 1989; Paribakht og Wesche, 1999). Gott dæmi um þetta er rannsókn sem fram fór á tveimur hliðstæðum nemendahópum í 10. og 11. bekk í framhaldsskóla í IsraeF 111. bekk, sem er næstsíðasti bekkur í framhaldsskóla, voru í vaxandi mæli lagðir fyrir nemendur fjölbreyttir textar af þyngri gerðinni. Þegar orðaforðinn var mældur í lok skólaársins, var m. a. notað próf til að mæla stærð hans og var prófið af svipuðum toga og það sem lagt var fyrir í könnuninni hér. Hjá nemendum í 11. bekk hafði óvirki orðaforðinn aukist um 1600 orð, úr 1900 í 3500, og það sýnir að hægt er að auka orðaforðann umtalsvert ef markvisst er unnið. Þá vaknaði sú spurning hvers vegna það tók 10. bekkinga sex ár að ná 1600 orða mark- inu (Laufer, 1998). Því meir sem er lesið, því meiri verður orðaforðinn. Því meiri sem orðaforðinn er, því betri verður lesskilningurinn og þar með rná gera ráð fyrir að lestraráhuginn aukist. Markviss lestur stuðlar að næmari máltilfinningu almennt og góð máltilfinning hefur væntanlega áhrif í þá veru að auðvelda lesandanum að geta í eyðurnar og lesa á milli línanna. Þannig styður hvað annað. Þessi óbeina aðferð er þó ekki talin nægja til að byggja upp og festa í minni orða- forða. Til þess þarf líka að beina athyglinni að orðunum sjálfum og því samhengi sem þau eru í (Ellis, 1994; Robinson, 1995). Þess vegna er mikilvægt að þjálfa nemendur í að beita markvissum aðferðum til að auka orðaforða sinn. Þar má sem dæmi nefna að ráða í merkingu orða út frá samhengi, fara orðhlutaleiðina og nota þær upplýs- ingar sem orðið sjálft felur í sér, eins og forskeyti, stofna og viðskeyti. Lykilatriði er að nemendur veiti orðunum athygli og velti þeim fyrir sér og verði þar með virkari í að byggja upp sinn eigin orðaforða. í Aðalnámskrá fyrir framlinldsskóla. Erlend mál er lögð áhersla á mikilvægi orðaforða og það sama má segja um Aðalnámskrá fyrir grunnskóla. Erlend mál eins og áður er minnst á. Það væri æskilegt að setja inn í aðalnámskrár grunn- og framhaldsskóla einhver viðmið um orðaforða fyrir tiltekin stig í náminu; til dæmis við lok 8. og 10. bekkjar grunnskóla, eftir fyrsta ár og eftir síðasta skylduáfanga í framhaldsskóla. Þar sem tíðniorðalistar eru nú þegar til ætti það að auðvelda verkið. 75
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.