Ægir - 01.02.1944, Blaðsíða 4

34
Æ G I R
bundið, að greina sundur hinar ýmsu or-
sakir og afleiðingar þeirra, en það verður
þó skjótt Ijóst, að meginorsökunum má
skipa í tvo flokka, sem aðgreina má með
nokkurri nákvæmni. Það eru fyrst þær
hækkanir, sem stafa af utanaðkomandi og
okkur óviðráðanlegum orsökum og' í öðru
lagi þær, sem stafa af innanlands ástæðum,
þ e. a. s. hækkunum á innlenda hluta vísi-
lölunnar. Ef heildarhækkun þeirri, sem
orðið hefur á útgerðarkostnaði frá því á
vetrarvertíð 1942 til ársloka 1943, er skipt
í tvo flokka, eins og skýrt var frá hér á
undan, kemur í ljós, að langsamlega mest-
ur hluti hækkunarinnar stafar af innan-
landsástæðum, en aðeins lítill hluti af utan-
aðkomandi orsökum. Eftir því sem næst
verður komist, mun hækkun útgerðar-
kostnaðarins á línuútgerð, ef miðað er við
sunnanverðan Faxaflóa, hafa numið á um-
ræddu tímabili, einhversstaðar nálægt
35%. Hækkanir af utanaðkomandi orsök-
um munu nema aðeins milli 8 og 9%, en
26—27% af innlendum orsökum einum.
Það skal strax tekið fram, að nokkrum
erfiðleikum er bundið að greina sundur
hinn innlenda og erlenda hluta visitölunn-
ar, en skipting sú, sem hér er byggt á,
mun sennilega sýna hinn erlenda hluta
hennar of lágan, en munurinn er þó hverf-
andi lítill. Það leynir sér eigi, hvar megin
orsakar þeirrar hækkunar á útgerðarkostn-
aðinum, sem orðið hefur á fyrrnefndu
tímabili, er að leita. Dýrtíðaraukningin inn-
anlands, sem að langmestu leyti stafar af
innlendum orsökum, á þar drýgstan þátt-
inn.
Ef litið er á afurðaverð, og þær aðstæð-
ur, sem það skapa, þá verður fljótt Ijóst,
að lítil von muni vera til þess að hækkun
á því geti aftur skapað samræmi við hinn
hæltkaða og hækkandi kostnað. Það virðist
nú bert orðið, að þar verður vart lengra
komist, enda hljóta að vera fyrir því ein-
hver takmörk, hve hátt afurðaverðið geti
orðið. A. m. k. mun óhætt að gera ráð fyrir
því, að þeim takmörkum sé náð í þetta
skipti, og haga beri sér samkvæmt því, en
það þýðir, að færa verður niður fram-
Jeiðslukostnaðinn til samræmis við verðið
á afurðunum. Hér hefur verið sýnt fram á,
að meginhlutinn af hækkun framleiðslu-
kostnaðarins Undanfarin 2 ár stafar of olck-
ar eigin heimatilbúnu dýrtíð, og ef nokluir
von á að vera til þess að unnt verði að reka
útgerð á íslandi í framtíðinni, verður því að
vinna bug á dýrtíðinni. Fjárhagsleg afkoma
þjóðarinnar veltur á því, hvernig þeim aðil-
um, sem tekið hafa að sér að leysa það
vandamál, tekst að finna lausn á því.
1. Útgerð og aflabrögð.
Þátttaka í útgerðinni á árinu 1943 var
minni en árið áður, en þó hafði hún enn
farið minnkandi frá árinu 1941 (sbr. töflu
I). Ástæðurnar fyrir þessari minnkandi
þátttöku voru þær sömu og árið áður, sem
sé mikil eftirspurn eftir vinnuaflinu í landi
og hærra kaup en útgerðin gat borið og
setuliðsþjónusta báta, sem þó fór mjög
rninnkandi, þegar leið á árið. En auk þess-
ara tveggja ástæðna má vafalaust telja þá
þriðju, sem sífellt gerir nú meira vart við
sig, en það er vélbilanir og skortur á vara-
hlutum og' nýjuin vélum. Um tölu þeirra
háta, af ölluin stærðum, sem orðið hafa að
liggja aðgerðarlausir lengri eða skennnri
tíma af árinu af þessari ástæðu, er ekki
vitað, en þeir munu vera æði margir.
Botnvörpungarnar voru allir gerðir lit á
árinu og ílestir meiri hluta ársins. Þó hófst
útgerð þeirra ekki almennt fyrr en komið
var fram í febrúar, en þá var lokið siglinga-
stöðvun þeirri, sem hófst seint á árinu
1942 og getið var um í yfirlitsgrein í 1. tbl.
Ægis 1943.
Línugufuskipum fer enn fækkandi, þeim
sem gerð eru út til annarra veiða en síld-
veiða, um hásíldveiðitímann fyrir Norður-
landi. Nokkur þeirra stunduðu þó isfisk-
flutninga einhvern tíma af árinu.
Otgerð mótorbáta yfir 12 rúml. var, eins
og áður, mest á vetrarvertíðinni, fram i
maí, en þeim fækkaði aftur í júní, því þá
liggja margir hinna stærri báta þar til síld-