Ægir

Årgang

Ægir - 15.12.1959, Side 135

Ægir - 15.12.1959, Side 135
ÆGIR — AFMÆLISRIT 133 Ofapur (féjörnSion Saltfiskframleiðslan Þegar á fyrstu öld- um íslandsbyggðar taka landsmenn að stunda fiskveiðar. Fyrst aðeins til neyzlu innanlands, en síðar til útflutn- ings. Snemma á öldum fara útlendingar að fiska hér við land, og útlendir kaupmenn að sækjast eftir hertum fiski (skreið) og gefa vel fyrir. Fær- ist þá mikið líf í veiðarnar, og verður til þess, að menn taka að sækja til sjávarins og setjast þar að. Fyrst um vertíðir, en síðar til fastrar búsetu. 1 þessari grein verður fiskveiðisagan ekki rakin því að þessi kafli á aðeins að fjalla um saltfiskinn. Þessa grein ber þó ekki að taka sem fræðilegt yfirlit um þetta efni og því síður fullkomið. Til þess að svo mætti ver'ða félík ég verliofnið of seint í hendur, en auk þess takmarkað rúm í ritinu. Nægar sannanir eru fyrir því að Is- lendingar hafi snemma á öldum stundað saltgerð. Þannig á Miklaholtskirkja salt- gerð í Skógarnesi 1181 (Fornbrs. I, 273). Munkaþverárkirkja í Eyjafirði á salt- brennslu á Máná á Tjörnesi, og sama kirkja fær 5 vættir salts frá Hrísey. (Fbrs. II. 486 og 487). Margar kirkjur eiga saltfjörur hingað og þangað. Fornir máldagar tala um saltfisk og salt-silung. Þarf því ekki að efa, að landsmenn hafa frá öndverðu víða unnið salt og varðveitt með því fisk frá skemmdum, þótt langt líði þar til þeir fara að flytja hann út sem markaðsvöru til annarra landa. I bæjarskjalasafninu í Köln er til kæru- bréf frá í júlí 1520, þar sem þýzkir kaup- menn í Lundúnum kæra til fulltrúa Hansamanna í Briigge um það, að 1514 hafi Kort Froudendael skipari frá Ham- borg komið með skip frá íslandi, hlaðið saltfiski, er fara hefði átt til Hamborgar, en hefði á leiðinni mætt ensku herskipi, sem hefði leikið skip og skipverja illa. (Fornbrs. XI, bls. 80). Þetta virðist benda til, að þá þegar sé farið að verka saltfisk á íslandsmiðum og flytja þaðan heila farma á erlendan markað. I bréfabók Gissurar biskups Einarsson- ar frá 1542, þar sem hann segir frá ferð sinni frá íslandi til Danmerkur, segir hann, að meðal þess, sem hann lét í skip sitt af matvælum til ferðarinnar, hafi verið „XL saltfiska oc litla titlinga j tunnu"1. Af þessu má ráða, að þá þegar séu landsmenn eitthvað famir að verka saltfisk, a. m. k. til matar. SaUfishframleiðdan hefst fyrir alvöru. Á 18. öld var svo hafin saltvinnsla hér á landi við hverahita, en bæði var það lít- ið magn og stóð ekki lengi. Á þessari öld hefst þó saltfiskverkun hér að nokkru marki og útflutningur hans að sama skapi. Hagskýrslur frá þessum tímum eru lítilfjörlegar, en samkv. þeim hefur fisk- útflutningur á 18. öld verið sem hér segir: 1630 1743 1764 1784 Saltf. skpd. 207 392 203 2578 Harðf. skpd. 2823 5380 6116 5612 saltþorskur tn. 142 638 513 704 lýsi allsk. tn. 1445 471 629 D Fbrs. XI. bls. 147.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Ægir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.