Tímarit lögfræðinga - 01.01.1965, Page 41

1 Jb. IIIi er nánar kveðið á um það hverjir skuli gjalda
skatt og þingfararkaup. Nam gjald þetta samtals tuttugu
álnum, helmingur skyldi ganga til konungs, en helmingur
vera þingfararkaup. I Jb.'Ia segh', að sýslumaður skyldi
greiða nefndarmönnum farareyri, svo sem nánar greinir
í þessum kapítula Jónsbókar, af sínum hluta þingfarar-
kaups. Þingfararkaupið, þ. e. helmingur gjaldsins eða tíu
álnirnar, hafa því runnið til sýslumanns að öllu eða
nokkru leyti. Liggur nærri að ætla megi, að sýslumenn
hafi frá upphafi innheimt þetta gjald, þ. e. bæði konungs-
skattinn og þingfararkaupið.
Þess hefur áður verið getið, að' sýslumenn áttu að inn-
heimla þingvíti, sem til féllu á öxarárþingi, sbr. I, 5 hér
að framan.
Samkvæmt skipunarbréfum sýslumanna voru þeim
veittar sýslur „— með sköttum og skyldum . . . og öllum
])eim rétti og rentu, sem konungdóminum . . . tilheyr-
ir —“. Ennfremur segir, að hann skuli „— eignast öll sex
marka mál og þar fyrir innan sér til léttis fyrir sitt starf,
en ef stæi’ri mál kunna til að falla, sem guð láti færri eu
fleiri, þá skal hann þau sækja undir konungdóminn . . .
og réttaii reikning af gera“. Þá segir ennfremur „— skal
hann og kóngsins jarðir byggja . . . lands skuldir upp-
bera'og víseyri saman taka eður taka láta og þangað færa
. . . að afluktu nefndarmönnum sitt þingfararkaup —“.1)
Víseyrir mun hafa verið fastur skattur eða tollur, sem
konungi bar, en sýslumenn skyldu innheimta. Ef til vill
cr vísevrir sama og gjald það, sem um ræðir í Jb. III,i og
bændur skvldu gjalda.
A Aþingi 1511 gekk dómur um nýjan skatt, sem sam-
þykkl var að leggja á alla landsmenn, sem eignir áttu, svo
sem nánar er greinl í dóminum. Gjald þetta skyldu menn
greiða í eitl skipti fyrir öll. Sýslumenn áttu að innheimta
gjaldið, sem greiðast átti í smjöri eður vaðmáli og öðrum
1) Sjá t d. í. F. VIII, 153.
Tímarit lögfræðinga
35