Tímarit lögfræðinga - 01.10.2001, Page 40

vegna ófullnægjandi rannsókna á áhrifum álversins, skilyrðið um að metin yrðu
umhverfisáhrif tengdra framkvæmda var talið ólögmætt og fella yrði það úr
gildi, o.fl. Niðurstaða ráðhcrra varð sú að „bygging fyrsta og annars áfanga
álvers á Grundartanga, stækkun Grundartangahafnar og lagning háspennulínu
eins og framkvæmdum [var] lýst í frummatsskýrslu [hefðu] ekki í för með sér
umtalsverð áhrif á umhverfi, náttúruauðlindir, menningarverðmæti og sam-
félag“. Hinn kærði úrskurður var staðfestur að öðru leyti en því að skilyrði (1)
og (2) voru felld niður. Hins vegar var skilyrði (3) staðfest af ráðuneytinu.
Þessi niðurstaða sýnir að munur er gerður á úrskurði um mat á umhverfis-
áhrifum og efni endanlegs leyfis (í þessu tilviki starfsleyfis), þar sem skilyrði
(2) var fellt úr gildi. En sú staðreynd að skilyrði (3) var ekki fellt úr gildi bendir
þó til þess að staðan geti verið óviss þar sem mat á þessunt þætti ætti væntan-
lega undir Hollustuvernd ríkisins í samræmi við lögboðið hlutverk þeiiTar
stofnunar, þ.e.a.s. ef lagaheimild væri til að binda starfsleyfi slíku skilyrði, sem
telja verður vafasamt. Hins vegar segir nú í 4. mgr. 11. gr. gildandi laga: „Skipu-
lagsstofnun er heimilt í úrskurði sínum að setja skilyrði um að framkvæmd-
araðili gangist fyrir frekari rannsóknum á tilteknum atriðum fyrir og eftir hina
fyrirhuguðu framkvæmd í þeim tilgangi að draga úr neikvæðum áhrifum
framkvæmdarinnar á umhverfið og til að ganga úr skugga um hvaða afleiðingar
framkvæmdin hafi í för með sér“." Hér verða skilin á milli lögboðins hlutverks
Skipulagsstofnunar og þeirra opinberu aðila sem gefa út einstök leyfi til fram-
kvæmda að mínu mati óljós, einkum og sér í lagi hvað varðar mat á afleiðingum
framkvæmdar í framtíðinni svo og eftirlit.
Stundum eru skilyrðin þannig orðuð að óheimilt er að hefja framkvæmdir
fyrr en þau hafa verið uppfyllt, sjá t.d. US 3/96. Sumum þessara skilyrða er
greinilega beint að framkvæmdaraðila, t.d. í ÚS 13/00, kísilgúrvinnsla úr Mý-
vatni, þar sem m.a. sett voru ítarleg skilyrði um vöktunaráætlanir og tekið fram
að það væri á ábyrgð framkvæmdaraðila að leggja fram tillögur um þessar
áætlanir til viðkomandi leyfisveitenda. Þó hlýtur skilyrði sem þetta einnig að
varða væntanlegan leyfisveitanda og eftirlitsaðila. í öðrum tilvikum er þetta
óljóst. Eftir stendur sú spurning (ein af mörgum) hvaða heimildir séu eftir fyrir
leyfisveitanda við mat hans þegar kemur að því að gefa út leyfi til fram-
kvæmda? Er hann bundinn af skilyrðum sem fram koma í úrskurði um mat á
umhverfisáhrifum? Er hægt að setja fleiri skilyrði eða fækka þeim?
99 í athugasemdum við 5. mgr. 11. gr. fumvarpsins, sem varð að 4. mgr. 11. gr. gildandi laga, segir:
„í 5. mgr. er það nýmæli lagt til að Skipulagsstofnun verði heimilt að binda framkvæmd því skilyrði
að framkvæmdaraðili gangist fyrir frekari rannsóknum á tilteknum atriðum fyrir og eftir hina fyr-
irhuguðu framkvæmd í þeim tilgangi meðal annars að draga úr neikvæðum áhrifum fram-
kvæmdarinnar á umhverfið og til að ganga úr skugga um hvaða afleiðingar framkvæmdin hafi í för
með sér. Slíkar aðgerðir til verndar umhverfinu eru mjög mikilvægar, ekki síst í ljósi þess að líklegt
er að framkvæmdir sem eru matsskyldar samkvæmt frumvarpinu hafi umtalsverð áhrif á umhverf-
ið. ..." Ibid., bls. 3503.
188