Valsblaðið - 01.05.2004, Qupperneq 62

Séra Friðrik
í samanlögðum 55. árgöugum Valsblaðsins hefur ekki verið meira fjallað um
nokkurn mann en sr. Friðrik Friðriksson
Það er því e.t.v. að bera í bakkafullan
lækinn að fjalla um hann einu sinni enn.
En bæði er að margir ungir Valsmenn
kunna á honum lítil deili og eins hitt að
aðrir vita minna um hann en látið er í
veðri vaka. Greinar sem um hann hafa
verið skrifaðar, jafn ótrúlega margar og
þær eru, ganga nefnilega jafnan út frá því
að allir þekki sr. Friðrik sem fæddist fyrir
136 árum síðan. Þessi grein er fyrir þá
sem vita minna en aðrir um sr. Friðrik.
Friðrik Friðriksson fæddist 25. maí
1868 að Hálsi í Svarfaðardal.1 Hann ólst
upp í Eyjafirði og Skagafirði og fór það-
an suður til Reykjavíkur 18 ára og tók
inntökupróf upp í 2. bekk Menntaskól-
ans í Reykjavík, eða Lærða skólans eins
og hann hét þá. Hann lauk stúdentsprófi
1893 og hélt svo til Kaupmannahafnar.
Þar hóf hann nám í læknisfræði og síðar
í málfræði, en lauk ekki prófum. Á
námsárum sínum í Kaupmannahöfn
kynntist hann KFUM (Kristilegu félagi
ungra manna). Hann kynntist líka vel
þeim mönnum sem stýrðu félaginu.
Hann tók virkan þátt í starfi KFUM og
vann mest með þeim drengjum sem verst
voru á vegi staddir. Hann varð fljótlega
einn best þekkti félagsmaðurinn í KFUM
í Danmörku. Köllun Friðriks var að
vinna með ungum mönnum á íslandi.
Hann kom próflaus heim frá Kaup-
mannahöfn síðsumars 1897 og stofnaði
KFUM í Reykjavík, 2. janúar 1899.
Haustið 1897 hóf hann nám við Presta-
skólann og lauk þaðan prófi sumarið
1900. Hann vígðist prestur að Holds-
veikraspítalanum í Laugamesi þá um
haustið og má hér eftir það kallast séra
Friðrik. Hann varð reyndar fyrst þekktur
í Reykjavík sem Friðrik barnavinur.
Meðfram prestsnámi og KFUM starfmu
kenndi hann ungum mönnum undir skóla
bæði latínu og fleiri fög.
Köllun séra Friðriks var að leiða unga
drengi á Guðs vegi. Honum varð vel
ágengt í þeim efnum. Hann var manna
skemmtilegastur og sópaði að sér drengj-
urn. Hann gerði það m. a. með því að
segja þeim skemmtilegar sögur og með
því að kenna þeim undirstöðuatriði í her-
mennsku svo eitlhvað sé talið. Drengir
séra Friðriks skyldu verða góðir drengir
og hermenn Guðs.2 Á sunnudögum þustu
'ÆB ■ V } tfr> ■' j ■ Vw'*,' jÁ^. t.,.1 .
a'- • vSBBÉw * a V : ’ . v i ' ■v ■
y - ’X l yi *, * ' v .« % »'>,
t ' á'i S^99Ki> •
; » •' .» N
* p :r ■ ' f* ' * é \\i ■ T"
reykvískir drengir á fund hjá séra Friðrik
og hlustuðu á hann segja sögur af Tarzan
apabróður sent hann þýddi jafnharðan.
Séra Friðrik var alltaf fyrstur með allar
nýjungarnar og átti því auðvelt með að
fá drengina til sín. Fótboltinn var ein af
nýjungum hans, þótt strákarnir hefðu
reyndar frumkvæðið. Þeir spiluðu fót-
bolta og hann hélt yfir þeim þrumandi
ræður. „Við vinnum allt með því að
helga það guði. Enginn þarf að halda að
hann verði daufmgi við það að helga leik
sinn eða íþrótt sína guði; öðru nær! Leik-
urinn verður við það fegurri og nautna-
ríkari. Það er fagurt að sjá unga menn
með stælta vöðva, fagran limaburð og
þrekmikinn vilja keppa í siðsömum leik.
En ef við helgum guði leikinn, má ekkert
ósæmilegt eiga sér stað á vellinum. Leik-
urinn óprýkkar við allt ósæmilegt. Á
vellinum má aldrei heyrast Ijótt orð-
bragð, ekkert blótsyrði, engin særandi
orð, gárungaháttur eða hávaði."3
Frá 1900 - 1913 dvaldi séra Friðrik að
mestu í Reykjavík. Hann varð um tíma
aðstoðarprestur við Dómkirkjuna og
skrapp við og við til Danmerkur til að
sækja nýjungar og efla sjálfan sig og
styrkja. Valur var stofnaður 11. maí 1911
og séra Friðrik stofnaði ekki Val. Það
gerðu 14 strákar í KFUM, en þeir stofn-
uðu félagið með vilja og velvild sr. Frið-
riks og félagið var stofnað innan vé-
banda KFUM. Hann var frá upphafi
vemdari Vals og má því með réttu kallast
stofnandi hans. Hann stofnaði líka
Skátafélagið Væringja unt líkt leyti.
Árin 1913 - 1916 starfaði sr. Friðrik í
Kanada og Bandaríkjunum. Hann tók aft-
ur við forystu KFUM þegar hann kom
heim. Á árinu 1923 fór hann í Suður-
göngu og hitti páfann í Róm. Þeir töluðu
saman á latínu. Hann var settur sóknar-
prestur á Akranesi frá 1931. Hann var
jafnframt settur sóknarprestur í Keflavík
frá ársbyrjun 1936 og þjónaði á báðum
þessum stöðum um skeið. Hann fór til
Danmerkur 1939 til þess að sinna rit-
störfum. Hann lokaðist (viljandi) í Dan-
mörku öll stríðsárin og kom heim 1945,
þá 77 ára. Hann var sístarfandi til hinsta
dags, þó sjónin væri horfin og líkaminn
ónýtur. Honum hlotnaðist margvíslegur
62
Valsblaðið 2004