Uppeldi og menntun - 01.01.2008, Qupperneq 37

37
Kímni í sKólastarfi
Ýmislegt hefur verið ritað um kímni í skólastarfi, einkum frá sjónarhóli sálfræði og
uppeldisfræði. Michelle Willard (2006) dregur saman helstu kenningar um gagnsemi
kímni í kennslustofunni og bendir á að kímni (1) bæti viðhorf nemenda til námsefn-
isins, dragi úr kvíða, streitu og námsleiða, (2) bæti skilning, festi staðreyndir í minni,
efli áhuga og bæti frammistöðu í verkefnum, (3) hvetji nemendur til að læra og efli
ánægju þeirra með námið og (4) ýti undir sköpunargáfu og fjölbreytta hugsun. við
þetta má bæta að kennari sem beitir kímni gefur nemendum sínum skýr skilaboð um
að hann sé á þeirra bandi og að þeir gegni jafnmikilvægu hlutverki og hann í skóla-
samfélaginu (Gartrell, 2006). Kímni og brandarar geta styrkt tengsl fólks (Roberts,
1997) og þar með komið að gagni við að skapa jákvætt andrúmsloft í skólastofunni.
Kímni er hentugt tæki í kennslustofunni því með henni er hægt að afhjúpa hluti
sem nemendum finnast vandræðalegir eða óþægilegir og fjalla um alvarlega hluti á
viðkunnanlegan hátt (McMahon, 2001). Hún hentar því vel í greinum eins og lífsleikni
og bókmenntum, þar sem áhersla er lögð á tjáningu, tilfinningar, innlifun og sam-
kennd. Í lífsleiknihluta nýrrar aðalnámskrár grunnskólans er kveðið á um að sjálfs-
þekking, samskipti, sköpun og lífsstíll séu kjarni greinarinnar. Í lokamarkmiðum er
gert ráð fyrir að nemendur þroski næmi á margbreytileika eigin tilfinninga og séu
meðvitaðir um hvernig tilfinningar hafa áhrif á hegðun, hugsun og samskipti. Jafn-
framt er tekið fram að nemendur skuli öðlast færni í tjáskiptum og styrkjast þannig í
að tjá og fylgja eftir skoðunum sínum, tilfinningum og hugðarefnum (Aðalnámskrá
grunnskóla, lífsleikni, 2007). Aðalnámskráin í íslensku er eins og endurómur af þessu,
en þar segir að tjáning í ræðu og riti sé forsenda þátttöku í samfélaginu. Þetta er und-
irstrikað bæði í áfangamarkmiðum og lokamarkmiðum en í áfangamarkmiðum fyrir
10. bekk er til dæmis kveðið á um að nemendur skuli geta tjáð eigin tilfinningar og
skoðanir og haldið athygli áheyrenda. Í lokamarkmiðum stendur enn fremur að nem-
endur skuli þjálfast í rökræðum og að tjá eigin tilfinningar og skoðanir (Aðalnámskrá
gunnskóla, íslenska, 2007).
Kímnin getur vakið nemendur til umhugsunar því „kjáninn“ í sögunum getur verið kennarinn og barnið í senn. Slíkt samspil andstæðna hins rétta og ranga, hlægilega og
sorglega, eðlilega og asnalega, eru grundvallaratriði í misræmiskímni, ekki síst eins
og hún birtist í barnabókum (Lypp, 1995). Misræmiskímni getur því aukið börnum
víðsýni og kennt þeim að setja fyrirbæri og viðfangsefni í nýtt samhengi en í síðustu
aðalnámskrá var það einmitt eitt af lokamarkmiðum lífsleiknikennslu (Aðalnámskrá
grunnskóla, lífsleikni, 1999). Á sama hátt getur vinna með misræmiskímni komið að
gagni í samfélagsfræði þar sem nemendur eiga að verða læsir á umhverfi sitt, samfé-
lag og menningu og kennurum er ætlað að örva samfélagsvitund þeirra. Samkvæmt
aðalnámskrá felst samfélagsvitund í því að barnið lætur sér annt um samferðafólk sitt,
gerir sér grein fyrir samskiptareglum og getur hugleitt og rætt grundvöll þeirra (Aðal-
námskrá grunnskóla, samfélagsgreinar, 2007).
Góð leið til að átta sig á samskiptareglum eigin samfélags er að bera það saman
við önnur samfélög, fyrr á öldum eða annars staðar í heiminum. Til dæmis má tvinna
saman tungumálanám og samfélagsfræði eða lífsleikni með því að láta nemendur
BRyNhILDUR ÞÓRARINSDÓTTIR