Uppeldi og menntun - 01.01.2008, Qupperneq 81

81
vALGERÐUR MAGNÚSDÓTTIR, ANNA ÞÓRA BALDURSDÓTTIR
Sterkast er sambandið milli allra undirþátta faglegs sjálfstrausts og kulnunarþáttarins
starfsárangurs.
umræða
Niðurstöður úrvinnslu á svörum um faglegt sjálfstraust gefa tilefni til að draga þá
ályktun að spurningalistinn sem notaður var henti vel til að meta faglegt sjálfstraust
hjá íslenskum kennurum. Þáttagreining á svörum er með sama hætti og hjá Tschan-
nen-Moran og Woolfolk Hoy (2002), að undanskilinni spurningunni um hversu mikið
kennari geti aðstoðað foreldra við að hjálpa börnunum að ná árangri. Í þessari rann-
sókn fellur hún vel að kennsluþættinum en aftur á móti að hvatningarþættinum hjá
höfundum. Það vekur áhugaverðar spurningar um hvort íslenskir kennarar aðstoði
foreldra við að hjálpa börnunum að ná árangri með því fyrst og fremst að fá þeim
verkefni í hendur, t.d. fleiri heimadæmi eða meira lesefni, en bandarískir kennarar geri
þetta með aðferðum til að hvetja börnin til að læra og efli þannig sjálfstraust þeirra og
áhuga á náminu. Sé svo getur verið ástæða fyrir íslenska kennara að huga að öðrum
aðferðum en beinu námsefni í þessum tilgangi. Meðaltöl eru áþekk, alveg sambærileg
hvað kennslu varðar, nokkru hærri í undirþættinum bekkjarstjórnun en meðaltal hvatn-
ingar er nokkru lægra. Það gefur til kynna að íslensku kennurunum finnist þeir ráða
heldur betur við bekkjarstjórnun en verr við hvatningu en bandarískir þátttakendur. Íslenski hópurinn virðist einsleitari, því staðalfrávik eru ívið minni en hjá þeim banda-
rísku, þótt þau sýni tiltölulega góða dreifingu. Innbyrðis fylgni þáttanna þriggja er
nokkuð góð, þótt hún sé töluvert minni í þessari rannsókn en þeirri bandarísku.
Marktæk fylgni milli undirþátta faglegs sjálfstrausts og kulnunar er alls staðar
töluverð. Hún sýnir það að því sterkara sem kennurum finnst faglegt sjálfstraust sitt
hvað varðar bekkjarstjórnun, kennslu og hvatningu, þeim mun minni hætta er á að þeir
finni til kulnunar, hvort sem er tilfinningaþrots, hlutgervingar eða minnkaðs starfsárang-
urs. Sterkast er sambandið milli þáttanna kennslu og starfsárangurs, þannig að þegar
kennarar hafa gott faglegt sjálfstraust í kennslu finna þeir síst fyrir tilfinningu fyrir
minnkuðum árangri af starfi sínu. Næststerkast er sambandið milli bekkjarstjórnunar
og starfsárangurs, þannig að því betur sem þeim finnst þeir geta stjórnað bekknum
sínum þeim mun betri finnst þeim árangur af starfi sínu vera. Þetta segir þá auðvitað
einnig að þegar eitthvað af þessu gengur illa er líklegt að kennarinn kulni, einkum ef
honum finnst bekkjarstjórnunin ganga illa, því þar er sterkasta sambandið.
Það er athyglisvert að vinnustaðarþættirnir hafa sumir áhrif á faglegt sjálfstraust,
aðrir á kulnun og enn aðrir á hvoru tveggja (sjá töflu 5). Því skýrari sem hlutverk
kennara eru þeim mun meira faglegt sjálfstraust hafa þeir og þeim mun minni hætta
er á kulnun. Hlutverkaárekstur hefur ekki áhrif á faglegt sjálfstraust en getur leitt til
kulnunar (tilfinningaþrots og hlutgervingar). og niðurstöður sýna einnig að því meiri
hvatningu, stuðning og hrós sem kennarar fá frá skólastjórnendum, samkennurum og
foreldrum þeim mun minni hætta er á hlutgervingu og þeim mun meira faglegt sjálfs-
traust hafa þeir. Það þarf reyndar ekki að koma á óvart, því þetta er ein af leiðunum
til að byggja upp faglegt sjálfstraust, eins og áður er nefnt. vert er að vekja athygli á