Uppeldi og menntun - 01.01.2008, Síða 91

91
G U Ð M U N D U R h E I ÐA R FR Í M A N N S SO N
og ígrundun þróist sjónarhorn kennara frá staðbundnu sjónarhorni yfir í samþætt og
aðstæðubundið sjónarhorn. Það sem átt er við með þessum lýsingum á ólíku sjón-
arhorni kennaranna er að í upphafi er líklegt að kennarar tengi markmið sín fyrst og
fremst við bekkinn en með reynslu og ígrundun setji þeir markmið sín frekar í sam-
hengi við víðari markmið fyrir nemendur, til dæmis að þeir skilji betur hagsmuni og
líðan annarra að lokinni skólagöngunni. Í líkaninu er gengið að því vísu að þetta sé til
marks um aukinn þroska.
fimmti og næst síðasti hluti bókarinnar er um borgaravitund og lýðræðisþjóðfélag
á nýrri öld. Sigrún gerir grein fyrir því að uppi hafa verið áhyggjur um áhugleysi
ungs fólks á stjórnmálum. En viðbrögð við því hafa verið aukin kennsla í skólum um
lýðræði, þjálfun í skólum í lýðræðislegum vinnubrögðum og efling lýðræðislegrar hæfni. Hún rekur rannsóknir sínar á borgaravitund og fjölmenningarkennslu og teng-
ingu þeirrar rannsóknar við rannsóknina á fagmennsku og uppeldis- og menntunar-
sýn kennara. Sigrún fjallar svolítið um þátttöku ungs fólks í samfélagsþjónustu sem
einn þátt í að þróa og þroska skuldbindingu þeirra við eigið samfélag og um leið að
styrkja hæfni þeirra til að setja sig í spor annarra. Í sjötta og síðasta hluta bókarinnar
eru þræðirnir dregnir saman og leitast við að átta sig á þeim lærdómum sem draga má
fyrir skólastarf af þeim rannsóknum sem raktar hafa verið.
Það er engum blöðum um það að fletta að bók Sigrúnar er umtalsverð tíðindi í
fræðaheimi íslenskra menntavísinda. Það koma fram nýjar uppástungur og niðurstöð-
ur í bókinni en stærstur hluti hennar er lýsing á niðurstöðum rannsókna sem áður
hafa birst. En það sem er fyrst og fremst nýtt er yfirlitið sem fæst með bókinni, sýnin
yfir eininguna og fjölbreytnina í rannsóknum höfundar. En þótt höfundi hafi tekist vel
með bókina er það ekki svo að spurningar vakni ekki við lesturinn. Ég ætla að rekja í
lokin nokkur atriði sem ég tel ástæðu til að velta fyrir sér og spyrja sig frekar um.
fyrsta atriðið er upplegg bókarinnar, hvernig hún er hugsuð af höfundi. Sigrún
leggur sig fram um að skrifa læsilegan texta án þeirra fræðilegu tækja sem venjulega
fylgja fræðilegum skrifum. Ég á ekki við tilvísanir því að þær eru ítarlegar og afar sam-
viskusamlega unnar. Það sem ég á við er að lesandi getur ekki á grundvelli þess texta
sem er í bókinni metið sjálfur hvort hann telur nægileg rök til þeirra ályktana sem þar
eru settar fram. Hann verður í rauninni að taka höfund trúanlegan eða skoða þær
greinar sem Sigrún hefur birt í fræðilegum bókum og tímaritum þar sem ályktanirnar
eru rökstuddar af meiri nákvæmni og smásmygli. Ég held að Sigrún hefði átt að hafa
meira af fræðilega verkinu með í bókinni. Hún hefði þá gert meiri kröfur til lesenda
sinna en bókin hefði um leið fengið meiri fræðilega þyngd. Næsta atriði sem ég vildi
nefna varðar eitt af sterkustu einkennum höfundarins í bókinni. Það er sannfæring-
arkrafturinn, Sigrún er stöðugt að hvetja til dáða. Þetta er eitt af viðkunnanlegustu
einkennum bókarinnar en um leið eitt af því sem ástæða er til að hugsa svolítið frekar
um. Ástæða þess að ég nefni þetta er sú að mér virðist frekar þörf á opnum huga og
hlutleysi í leit að skilningi en sterkum áhuga til að breyta skólastarfi. Því lengur sem
ég hugleiði skóla, innviði þeirra, starf og tengsl við samfélag því flóknari virðist mér
þeir vera og því meiri þörf á að reyna að skilja þá áður en leitast er við að breyta skóla-
starfinu. Þetta er ekki sagt til að draga í efa ýmsar tillögur Sigrúnar því að mér virðast