19. júní - 19.06.1978, Qupperneq 13

makans. Um vissar tegundir hjú-
skapareigna gildir sú regla, að
maki, sem eignirnar á, verður að
fá samþykki hins makans til að
ráðstafa þeim. Ef um er að ræða
fasteign, sem fjölskyldan býr á
eða er notuð við atvinnurekstur
beggja hjóna eða atvinnurekstur
þess hjóna, sem ekki á fasteign-
ina, þá má sá, sem fasteignina á,
ekki selja hana, leigja eða veð-
setja, án samþykkis hins makans.
Sama gildir um afhendingu og
veðsetningu á lausafé, ef það telst
til húsgagna á sameiginlegu
heimili, eða til vinnutækja hins
eða er notað til þarfa barna. Ef
slíkum eignum er ráðstafað, án
samþykkis maka, er unnt með
vissum skilyrðum að fá samningi
hrundið með dómi. Þessar reglur
taka aðeins til hjúskapareigna en
ekki til séreigna.
Þessar reglur eru settar til
verndar fjölskyldunni. Þær fjalla
um eignir, sem varða hverja fjöl-
skyldu miklu, og er því rétt að
samráð séu milli hjóna um ráð-
stafanir þeirra.
Þótt ekki sé um að ræða þessar
afmörkuðu eignir, sem varða
hverja fjölskyldu miklu, þá á
maki ætíð að fara vel með hjú-
skapareignir sínar, þannig að ekki
verði hinum maka til tjóns. Ef
misbrestur verður á því, þá getur
það orðið tilefni til endurgjald-
kröfu við skipti.
Aðalreglan um fjárábyrgð
hjóna er sú, að hvort hjóna ber
ábyrgð á eigin skuldbindingum
en ekki á skuldbindingum hins
makans. Bæði hjónin ábyrgjast
þó samninga, sem annað þeirra
gerir og eru nauðsynlegir vegna
heimilisþarfa eða sérþarfa barn-
anna, t.d. úttekt í reikning á
matvöru eða föt á börnin, og enn
er sú regla í lögum, að bóndi
ábyrgist samning, sem húsfreyja
gerir vegna sérþarfa sinna.
Við skilnað skiptist hrein hjú-
skapareign hvors hjóna um sig að
jöfnu milli þeirra samkvæmt
helmingaskiptareglu Islenzks
réttar, en séreignir koma ekki til
skipta. Skiptaréttur hefur þó
heimild til að víkja frá helminga-
skiptareglunni, að fullnægðum
vissum skilyrðum.
Við skilnað verður einnig að
taka ákvörðun um forræði yfir
sameiginlegum börnum hjón-
anna, og er það annaðhvort gert
með samkomulagi hjónanna eða
úrskurði Dómsmálaráðuneytis-
ins. Það hjóna, sem ekki fær for-
ræði yfir börnunum, á að jafnaði
rétt á umgengni við þau.
Hér að framan hef ég aðeins
minnzt á nokkrar reglur, sem
gilda í hjúskap, en hef sleppt
ákaflega miklu.
Þegar hjón þekkja réttindi þau
og skyldur, sem hjúskapnum er
samfara, er síður hætta á deilum
um atriði, sem skýrt er kveðið á
um í lögunum. Vil ég því benda
fólki á að kynna sér íslenzka hjú-
skaparlöggjöf (lög nr. 60/1972
um stofnun og slit hjúskapar og
lög nr. 20/1923 um réttindi og
skyldur hjóna) svo og erfðalögin
nr. 8/1962.

Vióhorf kennimanns
til hjúskapar
Séra Auður Eir Vilhjálmsdóttir
Ef ég reyni að segja í fáum orðum hug minn um
hjónabandið verður það að vera í hálfgerðum sím-
skeytastíl. Títt er nú að fólk vantreysti, og sniðgangi því,
ýmsar gamlar stofnanir, leiti nýrra leiða. En oft án þess
að vita gjörla hverju það hafnar og hvaö það velur. Svo er
um hjónabandið. Vissulega hafa margir fyrr og síðar
valið hjónaband sem sambúðarform af hefðinni einni
saman. En það sama er að segja um marga þá, sem nú
hafna hjónabandi og hefja óvígða sambúð, þeir gera það
án persónulegrar yfirvegunar, af því það er í tízku í bili.
Ég tel að ákvörðun um sambúð sé mjög alvarleg
ákvörðun og eigi ekki að taka hana í fljótfærni. Það er
ákvörðun um stofnun fyrirtækis, um gagnkvæm áhrif á
tilfinningar og framkvæmdir í daglegu lífi. Því lízt mér rétt
að festa fylgi þeirri ákvörðun. Og ég tel að öryggi og
hamingja barna sé bezt tryggð með hjónabandi foreldra
þeirra.
Um leið veitég að reyndin hefur oft orðið önnur. Rökin,
sem færð eru gegn hjónabandi eru einmitt þau hversu oft
þau mistakist, hve óhamingjusöm hjónabönd hafi slæm
áhrif á börnin, hvernig fólk hafi með öllum kynslóðum
búið í tvöföldu hjónabandsskiðgæði, hversu einstæðar
mæður og börn þeirra hafi verið litnar hornauga og for-
dæmdar af skinhelgu samfélagi, hversu hjónabönd geti
kúgaö fólk og hversu ómögulegt sé að gefa loforð um
lífstíðarást. Þessi rök og önnur er nauðsynlegt að brjóta
til mergjar.
Þó tel ég ekki að þetta séu í raun rök gegn hjóna-
bandinu heldur gegn mannlegum hæfileikum. Því tel ég
ekki að óhamingja í sambúð hverfi meö breyttu formi
tengsla. Ég tel einfaldlega að við veröum að gera okkur
grein fyrir því að öll mannleg tengsl eru viðkvæm, alla
vináttu og samvinnu verður að rækta. Því þarf að annast
Framh. á bls. 15

11