19. júní - 19.06.1978, Qupperneq 15

BJ., „Frumskilyrði fyrir hjú-
skap er ást, en það er víst býsna
teygjanlegt hugtak.
Bar öllum saman um, að ástin
væri það, sem mestu máli skipti.
En hvað er ást? voru þau spurð.
„Gagnkvæmur skilningur, traust
og umburðarlyndi“ — „Vænt-
umþykja og hlýhugur“ — „Kyn-
ferðislegt aðdráttarafl“
„Kannski líka eignarréttur og af-
brýði?“
„Er einhver munur á sambúð
og hjúskap?“
Flest töldu, að á þessu tvennu
væri enginn munur í grundvall-
aratriðum og skipti litlu máli, ef
fólk hefði á annað borð ákveðið
að stofna saman heimili, hvort
þau hefðu lagalegt vottorð upp á
það. „Gifting, það er bara busi-
ness“, varð einni að orði, „hún er
sem slík bara aukaatriði, það er
m.a.s. dálitið fáránlegt fyrirbæri,
finnst mér“.
Sólveigu fannst þó vera aug-
ljósir vankantar á óvígðri sambúð
og benti á réttindaleysi varðandi
erfðir og óskoraðan rétt móður
yfir börnum sem og öryggisleysi,
vegna sameiginlegra eigna, ef
upp úr slitnaði.
Emilía jánkaði þessu, „hjóna-
band er fjárhagslega hagstætt
fyrir konuna við skilnað og veitir
auk þess börnum meira öryggi, en
ég held ekki, að það breyti neinu,
ef fólk elskar hvort annað og vill
búa saman“.
BÞ., „I mínum augum er gríð-
arlegur munur. Það er að vísu
hagstætt að gifta sig upp á að fá
gjafir og skattaafslátt, en mér
finnst hjónaband vera eins konar
frelsisskerðing, eitthvað þving-
andi, sem erfitt gæti reynst að
koma sér út úr, ef maður sæi sig
um hönd“.
U., „Þegar fólk býr saman
óvígt þá er það oft vegna þess, að
það á eftir að gera upp hug sinn,
er ekki nógu visst í sinni sök.
Sambúð er minni skuldbinding,
ekki síst fyrir barnlaust fólk, það
getur bara farið hvort í sína átt-
ina í hvelli, ef eitthvað bjátar á,
en það leggur sig kannski meira
fram í hjónabandi til að allt
gangi. Þannig er hér líka um að
ræða tilfinningalegan mun og
þess vegna er mjög sniðugt að búa
saman fyrir hjónaband“.
„Teljið þið, að fólk eigi að búa
saman til reynslu áður en gengið
er í hjónaband?“
„Mér finnst það nauðsynlegt
svo að fólk geti komist að því,
hvort það er nógu þroskað til þess
að stofna til hjúskapar. Það
myndi áreiðanlega lækka tölu-
vert skilnaðartölu okkar Islend-
inga“. „Ef sambandið virðist ætla
að ganga vel, getur maður alltaf
orðið sér úti um pappír upp á
það“. „Það kemur svo margt í
ljós, þegar fólk fer að vera saman
allan sólarhringinn“. „Það er
ótrúlegt, að fólk skuli taka
áhættuna að gifta sig án þess að
hafa prófað að búa saman, það er
sko allt annað en að vera bara
saman spari, á kvöldin og um
helgar“. Þetta voru nokkur af
svörunum, sem reyndust öll vera
á eina lund, utan hvað einum
strákanna fannst það ekki endi-
lega nauðsyn, ef sambandið hefði
staðið lengi og verið náið.
„Hvaða aldur er heppilegastur
til að hefja sambúð eða hjú-
skap?“
Þessu svöruðu piltarnir allir á
þann veg, að rúmlega tvítugir
teldu þeir sig nógu þroskaða og
reynda til að hefja búskap, en
Bjarni Þ. vildi þó bíða með að
eignast börn, þar til bæði hefðu
lokið sínu námi, — „þá fyrst væri
ég tilbúinn að helga mig for-
eldrahlutverkinu að fullu“.
Svör stúlknanna voru nokkuð
marglitari. „Ég býst við, að það
verði jafnánægjulegt, hvaða ald-
ur sem ég vel til þess“ sagði
María. Sólveig og Birgit töldu, að
það gæti orðið hvenær sem væri á
bilinu 22 til 40 ára, bara þegar sá
rétti væri fundinn, en Birgit bætti
þó við: „auðvitað væri gott að
hitta hann eins fljótt og hægt er,
svo að við getum átt langt og gott
líf saman“.
Emilía og Þórunn voru
ákveðnar að gifta sig ekki, fyrr en
þær hefðu lokið námi, ferðast um,
komið sér fyrir og eignast t.d.
eigin bíl. „Það er nú erfitt að
ákveða, hvenær mann langar til
að stofna heimili og fara að eign-
ast börn“ sagði Þórunn, „ætli
25—30 ára væri ekki ágætur ald-
ur. Þá getur maður valdið þeirri
miklu ábyrgð, sem það er að
verða móðir“.
Þær Unnur og Hildur voru á
því, að liðlega tvítugar væru þær
tilbúnar að ríða á vaðið. „Maður
á endilega ekki að draga það of
lengi að eignast börn t.d. fram
yfir þrítugt, þá fá börnin svo
gamla foreldra“ sagði Hildur „og
þau verða svo ólík í hugsunar-
hætti, þegar börnin stálpast“.
I þessu samhengi kom það
fram, að það væri töluverður
þrýstingur á að krakkar væru á
föstu þegar í menntaskóla, eink-
um í hópi stúlkna. „Við vorum
tvær ólofaðar í hópnum og allir
voru í rusli út af því, og reyndu að
finna einhverja gæja handa okk-
ur“. „Ég bjó með strák, þegar ég
var 15 ára og það er hreint ekkert
sniðugt að binda sig alltof fljótt.
Núna finnst mér ágætt að vera
með strák og hitta hann svona
einu sinni til tvisvar í viku. Þá er
tími til að sinna líka vinum sínum
og áhugamálum".
„Hvers væntirðu af hjúskap?"
kom næsta spurning og sú veiga-
mesta.
„Að eignast góða konu, sem
þætti vænt um mig, börn og
heimili“. „Hamingjunnar að búa
með þeim manni, sem ég hef kos-
ið að deila lífi mínu með, og geta
veitt væntanlegum börnum okk-
ar öruggt og gott heimili“. „Að
hafa skemmtilegan förunaut um
langan tlma, sem gaman væri að
búa með og njóta gagnkvæmra
þæginda af því. Við þyrftum
helst að vera á svipaðri linu í
hugsunarhætti“. „Gleði, ham-
13