19. júní - 19.06.1985, Qupperneq 15

þessum málum veröur aldrei nógsam-
lega brýnt fyrir foreldrum að reyna aö
leggja til hliðar persónulegar deilur og
hugsa aðeins um það, hvað börnunum
sé fyrir bestu. Því miður vill það oft
bera við, að foreldrar séu að ná sér niðri
hvort á öðru, en þeir gæta þess ekki, að
það getur haft ófyrirsjáanlegar
afleiðingar fyrir börnin.
Sp . Nú heyrir maður oft, að umgengnis-
réttur valdi deilum milli foreldra. Er
ntikið um það?
Sv. í barnalögunum er kveðið á um
það, að það sé réttur barnsins að fá að
umgangast báða foreldra sína. Fyrir
gildistöku barnaiaga þá var það aðeins
foreldri skilgetins barns, sem ekki hafði
forsjá barns síns, sem hafði umgengnis-
rétt við barnið. Nú geta allir foreldrar,
sem ekki hafa forsjá barna sinna, farið
fram á umgengnisrétt við börn sín, en
dómsmálaráðuneytið úrskurðar um
réttinn, ef ekki næst samkomulag. Það
hefur ekki orðið eins mikið um það, að
feður óskilgetinna barna óskuðu eftir
umgengnisrétti, eins og búist hafði
verið við. Árlega hafa verið kveðnir
upp 20-30 úrskurðir um umgengnisrétt
eftir að lögin tóku gildi. Ráðuneytið
getur neitað um umgengnisrétt, ef það
telur að hann sé ekki heppilegur fyrir
barnið.
Hagsmunir barnsins
Sp. Eru hagsmunir barnsins nægilega
tryggðir, þegar verið er að deila um
forsjána?
Sv. Þegar foreldrar deila um forsjá,
hafa þeir yfirleitt lögfræðinga, sem í
flestum tilfellum tala máli síns skjól-
stæðings, án þess að hafa hagsmuni
barnsins sérstaklega í huga. Það er því
umhugsunarefni, hvort barnið ætti ekki
sjálft að hafa sérstakan talsmann í
þessum málum. Jafnframt er það
álitamál, hvort ekki ætti að taka þessi
úrskurðarmál úr höndum dómsmála-
ráðuneytis og láta þau í hendur dóm-
stóla. Það sama á við um úrskurði
barnaverndarnefnda í meiriháttar
barnaverndarmálum. Það er ljóst, að
ckki er eins tryggilega búið að réttar-
öryggi einstaklingsins hjá stjórnvöldum
og hjá dómstólum. Það yrði þó auð-
vitað að búa þannig um, að þessi mál fái
skjóta meðferð.
^p. Er alveg búið að afnema allan mun
á skilgetnum börnum og óskilgetnum?
Guðrún Erlendsdóttir lögfræðingur. (Ljósmynd Jens Alexandersson).
Sv. Það er nánast enginn munur á
réttarstöðu skilgetinna og óskilgetinna
barna nema hvað varðar ákvörðun á
faðerni þeirra. Faðerni skilgetinna
barna er ákveðið frá upphafi, en lögum
samkvæmt er það eiginmaður móður
við getnað eða fæðingu barnsins. Það
þarf því ekki að gera neitt sérstakt til að
feðra börn þeirra mæðra sem eru í
hjónabandi við getnað eða fæðingu
barnsins, en eiginmaðurinn getur farið
í véfengingarmál til að hnekkja faðern-
inu. Ef móðirin er í sambúð með
manni, sem hún lýsir föður barns, við
fæðingu barnsins eða tekur upp sambúð
við síðar, þá er þessi sambúð talin fela í
sér faðernisviðurkenningu. Santbúðin
vcrður að vera sönnuð, annaðhvort
með tilkynningu til þjóðskrár eða
öðrum ótvíræðum gögnum. Það er því
ekki lengur mikill munur á feðrun skil-
getinna barna og barna sambúðarfólks.
Þegar móðirin er hvorki gift né í
sambúð, þá þarf hún að gera reka að
því að feðra barnið, og það gerir hún
annaðhvort með því að fá faðernisvið-
urkenningu frá föðurnum (sem gefin er
annaðhvort fyrir presti eða valdsmanni
eða skriflega og vottfest) eða höfða
barnsfaðernismál, þar sem viðkontandi
maður er annaðhvort dæmdur faðir eða
sýknaður, en barnalögin afnámu þann
kost að dæma mann eingöngu meðlags-
skyldan með barni og aðildareiður er
nú afnuminn. Þegar búið er að feðra
óskilgetin börn, þá er réttarstaða þeirra
nánast sú sama og skilgetinna barna,
m.a. hafa þau sama erfðarétt og
skilgetin börn eftir feður sína.
Texti:
Asta
Benedikts-
dóttir
15