19. júní - 19.06.1985, Blaðsíða 26

Konur og getnaðarvamir
Eru algengustu getnaðar-
varnirnar heilsuspillandi?
Lykkjan er nú al-
gengasta getnaðar-
vörn íslenskra
kvenna samkvæmt upplýsingum frá
Leitarstöð Krabbameinsfélagsins. Árið
1984 notuðu um 40% kvenna á aldr-
inum 25-29 ára lykkjuna. Pillan er al-
gengust í yngri aldursflokkum, um 40%
kvenna á aldrinum 20-24 ára nota pill-
una en þeim fer síðan ört fækkandi og
á aldrinum 25-29 ára nota að meðaltali
um 15% pilluna. Heildarnotkun þess-
ara tveggja algengustu getnaðarvarna
hefur aukist undanfarin ár, á ára-
tugnum 1971-1981 jókst notkun pill-
unnar og lykkjunnar úr 47% í 55%.
Hvaða áhrif hefur notkun þessara
tveggja algengustu getnaðarvarna á
heilsufar kvenna? Eru t.d. einhver
tengsl milli krabbameins og notkunar
pillunnar og lykkjunnar?
í Læknablaðinu í desember 1983 er
sagt frá tveim greinum sem birtust í
októberhefti Lancet það sama ár. Þar
er fjallað um tengsl brjóstakrabba-
meins, leghálskrabbameins og forstigs-
breytinga í leghálsi við langvarandi
notkun getnaðarvarnarpillna. Gerð var
rannsókn á 314 konum sem fengu
brjóstakrabbamein fyrir 37 ára aldur á
árunum 1972-1982 og notkun pillunnar
hjá heilbrigðum jafnstórum viðmiðun-
arhóp. Niðurstaða rannsóknarinnar
leiddi í ljós að ef getnaðarvarnarpillur
með háskammta progesteroni eru not-
aðar í langan tíma fyrir 25 ára aldur
skapar það aukna áhættu á brjósta-
krabbameini. í greininni er jafnframt
bent á að athuganir hafi leitt í ljós að
pillan hafi verndandi áhrif gegn eggja-
stokka- og legbolskrabbameini. í grein-
inni stendur m.a.:
Auka áhœttu á brjóstakrabba
„í eggjastokkunum hindra þessi lyf
26
egglos og draga úr frumuskiptingum í
yfirborðsfrumum eggjastokkanna.
Legbolsslímhúðin er undir stöðugum
áhrifum estrogena og progesterona,
þar sem estrogen eru talin auka frumu-
skiptingu brjóstafruma. Samsettar
getnaðarvarnartöflur eru þannig taldar
draga úr áhættu á legbolskrabbameini
en auka áhættu á brjóstakrabbameini.
Áhrif progesterons í þessum lyfjum eru
talin vera mest á brjóst kvenna yngri en
25 ára þar sem tíðahringir með litlum
progesteron áhrifum eru taldir algeng-
ari í þessum aldurshópi. Greinar-
höfundar benda á að notkun samsettra
getnaðarvarnarlyfja, er innihalda lága
skammta af progesteroni, virðist ekki
hafa sömu áhættu í för með sér.“
í hinni greininni sem birtist í Lancet
og vitnað er til í Læknablaðinu er borin
saman tíðni leghálskrabbameins og
forstigsbreytinga í leghálsi hjá 6.838
konum sem notuðu ýmsar tegundir af
getnaðarvarnarpillum og 3.154 konum
sem notuðu lykkjuna. 13 konur fengu
leghálskrabbamein og notuðu þær allar
pilluna. Tíðni krabbameins og forstigs-
breytinga í leghálsi var 75% hærri
meðal kvenna sem notuðu pilluna en
meðal þeirra sem notuðu lykkjuna.
Tíðni breytinganna var háð því hve
lengi pillan er notuð, en óháð notkun
lykkjunar. Niðurstöður þessara rann-
sókna hafa sætt gagnrýni m.a. vegna
skorts á upplýsingum um kynlíf kvenn-
anna.
Áhrif Pillunnar
Landlæknisembættið hefur gefið út
fræðslurit um þessar tvær algengustu
getnaðarvarnir kvenna. Spurningar og
svör um pilluna nefnist annað þeirra.
Þar kemur ýmislegt á óvart, m.a. að
pillan geti haft áhrif á hárvöxt. Orðrétt
stendur: „Einstaka konur fá hárlos.
Það hverfur í flestum tilfellum er þær
hætta pillunotkun. Ekki er ráðlegt að
skipta um tegund heldur fá aðrar getn-
aðarvarnir. í örfáum tilfellum fá konur
útbrot og aukinn hárvöxt."
Pillan getur einnig haft áhrif á mjólk-
urmyndun í brjóstum: „Fyrir kemur að
mjólkurkirtlarnir verða fyrir áhrifum
frá hormónunum þannig að mjólk
myndast. Pað gengur oftast fljótt yfir.
J