19. júní - 19.06.1997, Qupperneq 10

Getur hagfræðin leyst gátuna um launamun
kynjanna?
Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður
hagfræðistofnunar Háskólans, er viss um það.
Lausnin felst í menntun, að hans mati.
Undanfarinn áratug hefur áhugi hagfræðinga á að skýra mis-
munandi stöðu kynjanna, sérstaklega á vinnumarkaði,
aukist. Fyrst og frenrst hefur áhuginn beinst að því að skýra
launamun karla og kvenna og lrafa nokkrar kenningar verið
settar frarn í því sambandi. Hagfræðingar á Islandi hafa lítið
gefið þessum málum gaum en það virðist þó vera að breytast.
Félagsvísindastofnun Háskóla íslands framkvænrdi kannanir á
tímatekjum og menntun nærri 6.400 einstaklinga á Islandi árin
1993-1995. í 1. töflu má finna niðurstöður þcssara kannana.
Hvorki hefur verið gert ráð fyrir mismunandi starfsreynslu né
tign starfsmanna.
1. tafla. Tímatekjur eftir menntun og
kyni á íslandi, 1993-1995
Karlar Konur
Almennt grunnám 582 kr. 462 kr.
Verklegt framhaldsnám 717 kr. 489 kr.
Bóklegt framhaldsnám 738 kr. 515 kr.
Sérskólanám á háskólastigi 794 kr. 530 kr.
BA nám 732 kr. 620 kr.
BS nám 879 kr. 770 kr.
MA, MS og doktorsnám 1.067 kr. 793 kr.
Heimild: Félagsvísindastofnun {1996)
í töflunni sést að nokkur munur er á tímalaunum eftir
menntunarstigi og kyni og það er þessi munur sem hagfræðing-
ar með kenningum sínum leitast við að skýra.
Fcir sem aðhyllast nýklassíska hagfræði reyna yfirleitt að skýra
mismunandi stöðu kynjanna með mannauðskenningum. Því er
oft haldið fram að karlar og konur búi yfir mis miklum
mannauði og þ.a.l. séu kynin mis framleiðin, þ.e. að karlar af-
kasti meiru cn konur á sarna tíma vegna meiri þekkingar. Ný-
klassísk hagfræði gerir ráð fyrir að einstaklingum sé greitt fýrir
vinnu sína eftir afköstum og þar mcð sé skýringin á mismun-
andi launum kynjanna komin. Mannauður starfsmanna er oft
mældur með menntun þeirra. Menntun er fjárfesting í þekk-
ingu sem hægt er að selja. Mannauður er sú þekking sem gerir
einstaklingnum kleift að selja krafta sína dýrar en ella.
í nóvember 1996 framkvæmdi Hagstofa íslands vinnumark-
aðskönnun þar sem menntunarstig íslensk vinnuafls var kannað.
Úrtakið byggir á 3.774 einstaklingum á aldrinum 25-65 ára. Á
1. mynd má sjá hlutfallslega skiptingu vinnuaflsins eftir mennt-
unarstigi og kyni árið 1996 á Islandi.
1. mynd. Hlutfallsleg skipting vinnuafls á aldrinum 25-65 ára
eftir menntunarstigi og kyni árið 1996

f