19. júní - 19.06.1997, Side 11

* *
í ljós kemur að aðeins 12% karla hafa grunnmenntun sem
lágmarksmenntun en 39% kvenna. 47% karlanna hafa notið
starfsmenntunar og almenns bóknáms en 35% kvennanna. 25%
karla hafa prófgráðu af framhaldsskólastiginu en 10% kvenna.
Hlutfall einstaklinga sem hafa prófgráðu úr háskóla, 16%, er
óháð kynjum. Ur þessum tölurn ntá lesa að menntun íslensk
vinnuafls virðist vera kynbundin og ef mannauðskenningin
stenst er þarna koniin hluti skýringarinnar á launamun kynj-
anna. Ef leysa á launamisrétti samkvæntt mannauðskenning-
unni verða konur að mennta sig a.rn.k. til jafns á við karla til að
njóta sömu launa. Konur hafa áttað sig á þessu. Undanfarin ár
hefur kvenfólk verið í meirihluta nemenda við Háskóla Islands
og ef frarn heldur sem horfir mun meðalmenntun kvenkyns
vinnuafls á Islandi verða rneiri en karlkyns á næstu áratugum.
Hagfræðingar, með nóbelsverðlaunahafan Gary Becker í
broddi fylkingar, hafa einnig reynt að skýra launamismun kynj-
anna með því að nota kenningar um mismunun. I’á er gert ráð
fyrir að atvinnurekandinn mismuni starfsmönnum á grunni
kynferðis og greiði karlmönnum hærri laun eingöngu vegna
fordóma sinna. Þessi kenning á grunn sinn í rannsóknum á kyn-
þáttamisrétti og náði hún vel að skýra hvers vegna t.d. svartir
Bandaríkjamenn þáðu yfirleitt lægri laun en hvítir landar þeirra
á sjötta og sjöunda áratuginum. Hugsanlegt cr að þar sem karl-
ar eru í rniklum meirihluta stjórnunarstarfa, e.t.v. vegna meiri
menntunar, að þeir mismuni, kynbræðrum sínum í hag vegna
fordóma. Ef sú er raunin má jafna launamun kynjanna með
aukinni samkeppni. Á markaði þar sem einokun eða fákeppni
ríkir geta fýrirtæki farið fram á hærra verð fýrir vöru og þjón-
ustu en þar sem mörg fýrirtæki keppa um hylli viðskiptavinar-
ins. Þetta er lögmálið um framboð og eftirspurn í sinni einföld-
ustu mynd. Fákeppnisfyrirtækin búa þannig við meiri gróða en
þar sem samkeppni ríkir. Þetta gerir stjórnendum kleift að láta
stjórnast af fordómum - þeir hafa efni á því. Ef stjórnandi fyr-
irtækis sent byggi við mikla samkeppni myndi stjórnast af for-
dóntum sínum en ekki því að ráða hæfustu starfsmennina án til-
lits til kynferðis rnyndi fyrirtæki hans einfáldlega verða undir í
samkeppninni.
Samkvæmt kenningunum tveimur sem raktar hafa verið hér
ntá útrýnta launamismunun með annarsvegar aukinni menntun
og liinsvegar aukinni samkeppni. Þróun vcstrænna hagkerfa
undanfarna áratugi hefur einmitt verið í þá átt að samkeppni er
stöðugt að aukast og menntun kvenna og karla að aukast. Það
eru því e.t.v. betri tímar í vændum hvað varðar jöfn laun kynj-
anna ef kenningarnar tvær eru réttar. Tíminn einn mun leiða
það í ljós. ■