19. júní - 19.06.1997, Qupperneq 43

Hvað getum við gert til að ná jafnrétti á vinnumarkaði?
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borgar-
stjóri Reykjavíkur:
Frumforsenda jafnréttis á
vinnumarkaöi er breytt viöhorf
til kvenna og hefðbundinna
kvennastarfa. En viðhorf breyt-
ast ekki af sjálfu sér - það þarf
orð og athafnir til að breyta
þeim. Fjðlga þarf konum þar
sem ráðum er ráðið - í stjórn-
málum, fyrirtækjum, fjölmiðlum
og verkalýðshrefingunni. Það
þarf sjálfstætt fæðingarorlof fyr-
ir karla sem fellur niður ef þeir
nýta það ekki sjálfir. Það þarf
aukinn samtakamátt kvenna.
Það þarf þrautsegju vegna þess að dropinn holar ekki stein-
inn vegna þess að hann falli svo þungt til jarðar heldur
vegna þess að hann fellur svo oft.
Martha Á. Hjálmarsdóttir, formaður
Bandalags háskólamanna:
Það þarf að meta vinnu eftir
menntun, hæfni, ábyrgð og
álagi. Þetta eru þeir þættir sem
eru í kynhlutlausu starfsmati og
með þvi að beita þvi gegnum-
gangandi getum við upprætt
iaunamun kynjanna. Kvenna-
störf hafa verið lægra metin en
önnur, t.a.m. eru störf í heil-
brigðis- og menntageiranum,
þar sem verðmætið er fólk,
lægra metin en þar sem verð-
mætið er dauðir hlutir eða pen-
ingar. Við þurfum lika að athuga
að því yngra sem fólkið er, því
minni er munurinn, en því eldra sem fólkið er, því fleiri karl-
ar eru í stjórnunarstöðum
Eiríkur Jónsson,
formaður Kennarasambandsins:
Það þarf að viðurkenna í verki
jafnrétti kynjanna til launa. í því
sambandi er ekki síst þörf á að
forstöðumenn stofnana, sem yf-
irleitt, mér liggur við að segja
alltof oft, eru karlar, viðurkenni
launajafnrétti og setji sér mark-
mið um að ná þvi. Grunnurinn
fyrir misréttinu á vinnumarkað-
inum er launamisréttið og það
leiðir af sér virðingarleysi fyrir
láglaunastörfunum. Þetta er allt
keðjuverkandi.
Ögmundur Jónasson,
formaður BSRB:
í fyrsta lagi þarf að tryggja að um öll laun og launatilfærslur
séu skýrar reglur og um þær samið; kannanir staðfesta að
óbeislaðar yfirborganir eru
gróðrarstía launamisréttis kynj-
anna. Síðan þarf að beita kyn-
hlutlausu starfsmati. En til þess
að breyta þarf bæði vilja og
tæki. Tækið er launakerfið en
nú er því miður í tísku að afsala
sér því með áherslu á dreifða
samninga, jafnvel einstaklings-
samninga. Það hefur sýnt sig að
slikt er ávísun á aukið launa-
misrétti kynjanna, eins og kom
m.a. fram hjá atvinnumálaráð-
herra Svíþjóðar nýlega. Þessari
öfugþróun þarf að snúa við. Það
þarf stöðuga umræðu og tækin þurfum við að hafa; launakerfi
sem byggir á skýrum reglum sem samið er um á félagslegum
grunni.
Grétar Þorsteinsson, forseti ASI
í fyrsta lagi þarf að lita á launamyndunina, þá verður að bæta
réttarstöðu launafólks og loks þarf að huga að fræðslu trún-
aðarmanna. Launamunur kynjanna verður fyrst og fremst til
með yfirborgunum og við þessu er hægt að bregðast með þvi
að fara þá leið sem farin var í síðustu kjarasamningum; að
færa ýmsar álagsgreiðslur inn í
taxta. Við bindum miklar vonir
við dreifðari samninga þar sem
starfsfólk og trúnaðarmenn á
hverjum vinnustaö eða starfs-
grein semja við atvinnurekend-
ur með stuðningi síns stéttarfé-
lags. Meginatriðið er að tekið sé
á launamálunum á félagslegum
grundvelli, þ.e. á grundvelli
samtaka launafólks en ekki ein-
staklingsbundinna ráðningar-
samninga. Hafi launafólk og
trúnaðarmenn þess ákveðna
þekkingu, rétt til upplýsinga og vernd í starfi fyrir félaga sina,
hef ég trú á að við getum náð langt í að útrýma misrétti kynj-
anna á vinnumarkaði á allra næstu árum.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ:
Rætur jafnréttisins liggja á
heimilinu, annars vegar í verka-
skiptingu og hins vegar viðhorf-
um, ekki síst þó í því hvernig
næsta kynslóð verður alin upp
varðandi náms- og starfsval.
Mámsval fólks er skelfilega ein-
litt enn þá og hefur lítið breyst
og á meðan störfin greinast í
kvenna- og karlastörf verður
alltaf munur. -Hvoru kyninu svo
sem hann er í hag.
41