19. júní - 19.06.2000, Blaðsíða 64

' ",
- • J'W/j •
til þess að foreldrar ræði við
börnin um það sem er þeim
framandi og eru kynhlutverkin
sem ævintýrin endurspegla hluti
af því.
Strákar með tilfinningar og
stelpur í ævintýraleit
Það er útbreiddur misskilningur
að aðalsöguhetjur bóka þurfi að
vera af ákveðnu kyni til þess að
þær höfði til stelpna eða stráka.
Fyrir 20-30 árum áttu þeir sem
fjölluðu um kynímyndir í barna-
bókum það til að telja hve marg-
ar söguhetjur væru kvenkyns og
hve margar karlkyns og hve
margar mæður væru heimavinn-
andi o.s.frv. til þess að athuga
hvers konar skilaboðum um kyn-
hlutverk bækur miðluðu. En
þetta er allt of mikil einföldun á
því hvernig hugmyndir um hlut-
verk kynjanna og afstaða til
kynjamunar kemur fram í
bókum. Bækur um stráka geta
boðið báðum kynjum upp á
samsömun við söguhetjuna og
gefið jákvæð skilaboð um hlut-
verk kynjanna. Gott dæmi um
þetta er bókin Kleinur og karrí eftir
Kristínu Steinsdóttur þar sem
söguhetjan er viðkvæmur strákur
með fjörugt ímyndunarafl.
Þeir höfundar sem hafa viljað
forðast hina hefðbundnu hlut-
verkaskiptingu sem viðgekkst f
barnabókum: strákarnir eru
sterkir en stelpur viðkvæmar,
hafa á stundum fallið í þá gryfju
að snúa þessu bara við. En það
er að sjálfsögðu ekkert betra.
Kristín stekkur léttilega yfir þessa
gryfju með því að láta Bjössa,
þrátt fyrir að hann sé viðkvæmur
og tilfinninganæmur, vera
óhræddan við að standa fast á
sínu þegar hann trúir á eitthvað.
Sömuleiðis hefur Ulfhildur
frænka hans, sem lýst er sem vík-
ingi og er sterk og ákveðin
stelpa, sínar viðkvæmu hliðar
Persónusköpun í þessari bók er
að öllu leyti mjög góð, ekki bara
að þvf leyti hvernig stelpur og
strákar eru dregin upp heldur
hvernig persónurnar eru sýndar
sem einstaklingar með bæði
kosti og galla. Önnur bók fyrir
svipaðan aldursflokk er önnur
bók Sigrúnar Eldjárn um Teit
tímaflakkara: Teitur í heimi gulu
dýranna. Þar sem þetta er
; , æv.r.týn með miklum og flóknum
i|U8guþræði þá er ekki lagt eins
A|kið f persónusköpun í þessari
ók og í Kleinur og karrí. En það
er enginn munur á ævintýralöng-
un og getu stelpna og stráka í
bókinni og ein mamma fær
meira að segja að hjálpa til við
að bjarga heiminum. Það sama
má segja um bók Andra Snæs
Magnasonar Sagan af bláa hnett-
inum sem er með bæði stelpu og
strák í aðalhlutverki. Báðar þess-
Úr Blákápu, myndskreyting:
Anna Cynthia Heplar.
.*o#0
Hekla í Milljón steinar og Hrollur í dalnum, myndskr. Jean Posocoo.
gefið út ævintýri handa börnum
og sfðustu jól voru engin undan-
tekning en þá komu út tvö
íslensk ævintýri í nýjum útgáfum.
Bæði Blákápa og Lírte/k og Lauf-
ey enda á því að góðu stelpurn-
ar eignast kóngssoninn á engum
öðrum forsendum en þeim að
þær eru sætar Þrátt fyrir að
manni finnist þessi mynd af sam-
drætti kynjanna ekki beint raun-
sæisleg þá er ekkert að því að
lesa þess háttar ævintýri fyrir
börn, ekki sfst vegna þess orða-
forða sem oftast má finna í þess-
um sögum og er oftast framandi
nútímabörnum. Bæði orðaforð-
inn og framandi umhverfi skapa
vissa fjarlægð og gera það að
verkum að sögurnar eru tilvaldar
jí"' '
64