19. júní - 19.06.2000, Blaðsíða 56

Vigdís Finnbogadóttir
forseti íslands á árunum 1980 til 1996
„Mfn kona 20. aldarinnar var móðir
mín, Sigríður Eiríksdóttir hjúkrun-
arkona," segir Vigdís. „Lífsafstaða
hennar hefur mótað mig meir en mig
nokkru sinni óraði fyrir á yngri árum.
Sigríður Eiríksdóttir var afar sterkur
persónuleiki, mikill brautryðjandi í
hjúkrunar- og heilsuverndarmálum á
Islandi, lét til sín taka í ótal velferðar-
málum þjóðfélagsins og dró hvergi af
sér þegar um hugðarefni hennar var
að ræða. Hún var meðal þeirra sem
ýttu úr vör félagi hjúkrunarfræðinga á Islandi, var snemma kjörin for-
maður þeirra og gegndi því starfi um langt árabil. Hún fylgdi fast eftir
viðgangi félagsins í launa- og lífeyrismálum og hvatti til aukinnar
menntunar á öllum sviðum."
Vigdís heldur áfram að rifja upp minningar úr æsku sinni. „Stúlkur
utan af landi, sem hjá okkur bjuggu í svonefndri vist við að létta undir
á stóru heimili, voru áður en þær vissu af komnar í Hjúkrunarskól-
ann. Mamma rak heima hjá sér Hjúkrunarfélagið Líkn, sem m.a. var
undanfari Heilsuverndarstöðvarinnar í Reykjavík, en útvegaði þar að
auki hjúkrunarkonur til að sinna sjúklingum í heimahúsum. Hún hafði
víðtæk áhrif í hreinlætismálum landsmanna með ótal útvarpserind-
um og blaðagreinum. Heima hjá mér stóð alltaf ritvél á borðstofu-
borðinu á milli mála, þar sem mamma
sat og skrifaði innan um pappíra í
stöflum," segir hún.
„Mér fannst það hallærislegt þegar
ég var krakki en seinna komst ég að
þvf að vinkonum mfnum hafði fundist
til þessa koma. Það var svo óvenjulegt.
Mamma var félagsvera út í fingur-
góma," heldurVigdís áfram, „hún lét
sér fátt mannlegt óviðkomandi, kom
auga á spaugilegu hliðarnar í lífinu og
hafði gaman af því að segja frá þeim,
orðheppin og fyndin. Hún hafði óbil-
andi kjark þegar hún var að koma baráttumálum sfnum í höfn. Hún
fór á fundi og þing á ýmsa staði í heiminum, kjörin víða til forystu
svo okkur fannst stundum nóg um. Störf hennar voru metin að
verðleikum. Hún var heiðursfélagi í öllum hjúkrunarfélögum Norð-
urlanda og hlaut æðsta heiðursmerki Rauða krossins, Florence
Nightingale-orðuna.
Heima var hún börnum sínum góð mamma og bónda sfnum
sæmdarhúsfreyja. Hún gerði miklar kröfur til sjálfrar sín og þá um
leið til okkar sem fyrirmynd. Hún tamdi okkur börnunum sjálfsaga
og sjálfsvirðingu án þess að nokkuð væri sérstaklega um það talað.
A heimilinu var svo sannarlega félagsmálalíf og fjör; með stjórnar-
fundum og kaffiuppáhellingum, en þar ríkti einnig mikil ástúð og
væntumþykjan lá allar stundir í loftinu Hún átti afar fallegan garð og
safnaði þar fslenskum jurtum. Það var hún sem kenndi mér að gróð-
ursetja," segir Vigdfs Finnbogadóttir um móður sfna, Sigríði Eiríks-
dóttur hjúkrunarkonu. ■
Ingibjörg Haraldsdóttir
rithöfundur og fyrrverandi formaður
Rithöfundasambands íslands
„Mfn kona á 20. öldinni er Simone
de Beauvoir. Verk hennar, bæði
skáldsögurnar og fræðiritið Hitt kynið,
höfðu mikil áhrif á mig á menntaskóla-
árunum og vöktu mig til vitundar um
stöðu konunnar og mikilvægi kven-
réttindahreyfingan" segir Ingibjörg.
„Þótt langt sé um liðið minnist ég
þess að hafa heillast af kvenlýsingun-
um í skáldsögum eins og Mandarín-
arnir og Blóð annarra, og einnig af
stílnum, sem mér fannst mjög flottur
Eg man ekki nákvæmlega hvers vegna ég fór að lesa Simone de
Beauvoir en ég er ekki frá þvf að tilvistarstefnan hafi verið í tísku á
þessum árum, um og eftir 1960, gott ef ekki var haldið „existensía-
listaball" i' Iþöku þegar ég var f MR,“
segir Ingibjörg.
„Þegar ég las Hitt kynið fannst mér
að þessa bók ættu allar konur að lesa,
og reyndi að koma þeirri skoðun
minni á framfæri en því miður við
dræmar undirtektin" bætir hún við.
„Löngu seinna starfaði ég f Rauð-
sokkahreyfingunni og þar komu fræðin
sem ég lærði hjá þessum uppáhalds-
höfundi mínum mér að góðu gagni. Eg
er enn þeirrar skoðunar að Hitt kynið
sé merkasta bók um konur sem ég
hef lesið. I henni rekur höfundurinn sögu kvenna, hvernig þær urðu
„hitt kynið" f stað þess að bæði kynin væru manneskjur sem stæðu
jafnfætis og nytu jafnréttis. Hvernig hugtök eins og „hlutverk
kvenna", „kvenleiki" og „staða konunnar" voru notuð til að binda
þær fastar á sinn bás. Kannski var það Simone að kenna að mér stóð
alltaf stuggur af hugtakinu „reynsluheimur kvenna" þegar það var á
allra vörum fyrir nokkrum árum. Auðvitað hefur mjög margt breyst
á undanförnum áratugum, sem betur fer," heldur Ingibjörg áfram,
„en við eigum þó enn ýmislegt ólært f kvennabaráttunni og ég er
ekki í nokkrum vafa um að Hitt kynið getur enn opnað augu ungra
kvenna og vakið þær til vitundar um að frelsið og jafnréttið koma
ekki til okkar á silfurfati, við þurfum stöðugt að vera á verði. Ef ein-
hver efast um það ætti sá hinn sami að hugleiða klámbylgjuna sem
flæðir nú yfir okkar ágæta föðurland." ■