Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Síða 40

34
Andinn frá Worms og örlög hans.
IÐUNN
hafa en að nema hana og viðurkenna og ávinna sér
með því einu eilífa sælu. Þá er hitt ekki eins aðgengi-
legt, að bera hvert einasta atriði í lífsskoðun sinni með
heilagri alvöru undir dóm samvizku sinnar, sannleiks-
ástar og skynsemi, — hafna skilyrðislaust öllu, sem
ekki stenzt fyrir þeim dómi og leita að nýju og gefast
ekki upp fyrri en skoðunin er heilsteypt orðin, svo að
við má una, og hvert einasta atriði er orðið í samræmi
við það, sem maður veit sannast og réttast. Það finst
ekki öllum fýsilegt að leggja út á þær brautir, og það
þarf heilaga festu til að ganga þær brautir trúlega til
enda. Og hver sá, sem fær gert sér ofurlitla hugmynd
um menningarástand 16. aldar, hann undrast ekki, þótt
játning Lúthers reyndist rödd hrópandans á eyðimörku.
Það var svo fjarri þeirri kynslóð, að henni gat ekki
einu sinni komið það í hug, að hver og einn færi að
brjóta eilíf viðfangsefni mannsandans til mergjar og
mynda sér sína lífsskoðun. En sannleikurinn er sá, að
þar sem trúarbragðafrelsi er og alls konar stefnum er
hindrunarlaust leyft að vaða uppi, þar komast menn ó-
gjarnan hjá því, að efast um eitt og annað og gera
upp fyrir samvizku sinni, hverjar leiðir skulu valdar. Og
þá vill verða svo, að ein efasemdin vekur aðra, og
maðurinn þarf altaf að vera að glíma við ný og ný við-
fangsefni á sviði eilífðarmálanna, brjóta kenningaratriði
til mergjar og fella dóm sinn um þau. Það er skiljan-
legt, að ófullkomnum mönnum þyki hitt notalegra að
útiloka alla heilabrotsmenn úr mannlegu félagi, svo að
menn fái óáreittir að búa við lífsskoðun sína í þeirri
sælu og öruggu trú, að hún sé hin eina sanna, og fyrir
það sé manni um eilífð borgið, að vita þetta alt saman
og sætta sig við að vita ekki meira.