Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Síða 76

70
Georg Brandes.
IDUNN
hann öndverður gegn órétti og kúgun, í hverri mynd
sem það birtist og hver sem því var beittur. Lítilmagn-
inn átti sér engan öruggari talsmann, þótt hann sæi
ekki markmið allrar menningar í vellíðun fjöldans heldur
í einstaklingsþroskanum. Leiðin til að þroska sjálfan sig
er ekki sú, að níðast á þeim sem minni máttar er.
Og þegar öllu er á botninn hvolft er ef til vill ekki
það regindjúp staðfest milli þeirra tveggja sjónarmiða,
sem reynt hefir verið að gera grein fyrir hér að framan,
— og stefnubreyting Brandesar ekki eins gagnger og í
fljótu bragði virðist. Brandes hefði ef til vill getað sagt
— hvort hann hefir nokkurn tíma sagt það, veit eg
ekki — að það væri verkefni fjöldans að viða að bygg-
ingarefni, en afburðamannanna að vinna úr þessu efni, —
reisa þá mannfélagshöll, er rúmað geti alla.
III.
Um langan aldur sat Brandes sem viðurkendur höfð-
ingi og valdhafi í andans ríki — ekki einungis í Dan-
mörku heldur og um öll Norðurlönd. Og mætti þó vafa-
laust taka frekar til orða og gera veldi hans enn víðara.
Mikil og fríð sveit fylgdi honum um skeið. Tala læri-
sveina hans og samverkamanna var legio og þeir ekki
allir af lakara tæinu. Ibsen, Ðjörnson og Kielland, ]. P.
jjacobsen, Drachmann, Pontoppidan, Strindberg, — allir
þessir ágætu rithöfundar voru samverkamenn hans og
persónulegir vinir, þótt sumir þeirra fylgdu honum ekki
æfinlega gegnum þykt og þunt. Ahrif Brandesar á hina
yngri skáldakynslóð Norðurlanda hafa vitanlega verið
geysimikil, þótt einnig margir þeirra ættu ekki samleið
með honum i öllu. Að sjálfsögðu hefir andlegt líf vor
íslendinga orðið fyrir margvíslegum áhrifum frá honum