Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Side 87

ídunn
Qeorg Brandes.
81
hann upp úr sér þeirri pólitísku töfraformúlu, sem lík-
legust er til að sefja múginn. Eins og frændi hans í
dýrafræðinni er hann að öskra mestan hluta æfinnar
0. s. frv.
Þá er Brandes hóf leiðangur sinn gegn ófriðarbrjál-
æðinu, mun hann ekki hafa gert sér neinar tálvonir um
árangurinn. Hann vissi manna bezt, að heimurinn er
heimskur og þrár og mannfólkið tornæmt á sannindi og
siðgæði. Á einhverjum stað segir hann: »Þeir eru fáir,
sem vita að manndómur er meira virði en þjóðerni«.
En þrátt fyrir alt hefir hann þó vonað að einföld orð
heilbrigðrar skynsemi myndi einhver áhrif hafa. Þar
skautst honum heldur ekki. Að vísu höfðu orð hans
engin áhrif á þá rás viðburðanna, sem knúði þau fram.
En í ungum, móttækilegum, spyrjandi hugum, sem fóru
villir vegar — og þeir voru margir á þeim árum —
hafa orð hans fundið hljómgrunn. Það er vafasamt hvort
nokkur rit önnur, sem út hafa komið á Norðurlöndum
á seinni árum, hafi greypt sig dýpra í hugi ungra manna
en bækur Brandesar um styrjöldina og friðarsamning-
ana. Það er einnig vafamál, fyrir hvora herferðina hann
hlýtur meiri orðstír fyrir dómstóli sögunnar: þessa síð-
ustu, eða þá er hann hóf fyrir 50—60 árum.
Fjórir stórpólitískir loddarar voru fyrir skömmu
sæmdir friðarverðlaunum Nobels. Sú ráðstöfun hefir ef
til vill fengið mörgum undrunar, en lítil ástæða er til
að telja slíkt eftir. Ætla má að mennirnir hafi fulla
þörf fyrir uppörvun í starfi sínu að undirbúningi nýrrar
styrjaldar. — Georg Brandes fékk engin Nobelsverð-
laun, fremur en Henrik Ibsen á sínum tíma. Engin á-
stæða er til að harma það. Hefði gamla manninum
hlotnast sá heiður, er ekkert líklegra en að það hefði
einungis orðið til að vekja hjá honum tortrygni, þannig
löunn XI. 6