Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Side 95

IÐUNN
Ritsjá.
89
„— — Kristín Sigfúsdóttir er úr héraði, sem ehhi hefir haft
neitt orð á sér fyrir alþýðumenningu né bókmentir".
Með því að ætla má, að orð Sig. Nordals vegi allmikið hjá
almenningi, hygg eg, að ekki sé rétt að láta svo röng og villandi
ummæli standa óhögguð. Eyjafjörður hefir ávalt verið menningar-
héraö. Það mun fáum dómbærum mönnum blandast hugur um,
sem kynt hafa sér menningu héraða landsins. Eyfirðingar hafa átt
marga ágæta alþýðuhagyrðinga, alt frá Jóhönnu í Hrauni og Skáld-
Rósu til vorra daga. Ari Jónsson á Þverá orti margt og samdi
meðal annars leikritið „Sigríöi Eyjafjarðarsól" (gefið út á Ak.
1879). Þá má nefna Benedikt Einarsson á Hálsi, Pál J. Árdal og
Jón Björnsson hér í Rvík, sem ort hafa ljóð og sögur. Allir
þessir menn eru óskólalærðir að mestu. I Eyjafirði festi fyrst angi
lýðskólahreyfingarinnar rætur. Voru þá um hríð þrír skólar í hér-
aðinu. Má furðu gegna, ef engin sjást merki þeirra í menningu
fólksins. Þaðan eru kynjaðir og þar hafa lifað og starfað margir
afburðamenn. I jarðrækt og trjárækt og öðrum búr.aðarlegum
framkvæmdum voru Eyfirðingar forystumenn. Það er næstum
óhugsandi, að maður í slíku sæti sem S. N. viti þetta ekki, en hitt
er lítt skiljanlegra, hví prófessorinn hagar svo orðum sínum, að
almenningur kunni að draga alrangar ályktanir af þeim.
Uppistaða sagna Kristínar og leikrita er kærleikurmn og um-
burðarlyndið. Ef geislar þeirra ná til insta hugskots vors og bræða
klakann, má oss á sama standa um kyngi illra örlaga. Svipar
henni í þessu mjög til Einars H. Kvarans. Efni æfintýraleiksins
er þetta:
Haukur kóngssonur fellir hug til Fríöu, karlsdótturinnar. Hann
hittir hana, er hann ætlar að vinna óvættina, sem situr í skóginum
og gerir hann vegfaröndum hættulegan. Kóngssonurinn biður hana
að fylgja sér, en hún þorir það ekki vegna foreldra sinna og unn-
usta síns, svfnahirðisins. Fríða glepst af völdum Rauðs ráðgjafa,
en rankar við sér með hjálp verndardísarinnar. Kóngssonurinn
fellur í hendur óvættinni Helveigu, skaðvaldi leiksins. En Fríða
kemst alla leiö til bústaðar hennar og leysir hann úr læðingi með
fórnfýsi sinni og ást.
Efnið er ekki nýstárlegf. Alt hið sama gerist, sem í æfintýrum
°S þjóðsögum, gamla sagan um kotungssoninn eða kotungsdóttur-
'na, sem mægist við konunginn og barátta manna við tröll og
fordæður. — Ef nokkuð dýpra liggur í Ieiknum, þá mun það til-