Frjáls verslun - 01.02.2002, Blaðsíða 58

ORRAHRÍÐIN í KRINGUM LANDSSÍMANN
ar hafi völd í samræmi við eign sína og kjósi sér stjórnir til
að fara með þessi völd á milli aðalfunda.
I almenningshlutafélögum (einkafyrirtækjum) er það yfir-
leitt svo að „raunverulegir eigendur“ (hirðar eigin ijár) raðast í
stjórnir fyrirtækjanna og verða þær fyrir vikið beinskeyttari og
ábyrgari. Hið eiginlega húsbóndavald er innan stjórna fyrir-
tækja. Flestir hugsa betur um eigið fé en annarra. Landssíma-
málið hefur varpað kastljósinu á að það er talsverður munur á
stjórnarformennsku í ríkisfyrirtæki eða einkafyrirtæki.
Munurinn liggur í þvi að í ríkisfyrirtækjum verða stjórnir að
lúta í einu og öllu vilja ráðherra. í einkafyrirtæki veita hluthafar
stjórninni vald til að stýra fyrirtækinu fram til næsta aðal-
fundar, en hafa sig ekki mikið í frammi þess á milli.
Landssímamálið hefur kennt mönnum það enn og aftur að
á hinu háa Alþingi reyna þingmenn að slá pólitískar keilur hver
í kapp við annan komi upp vandræðamál í opinberum stofn-
unum og hlutafélögum í eigu ríkisins. Klúður og vandræði
verða illu heilli vatn á myllu þeirra stjórnmálaafla sem ekki vilja
einkavæða og selja opinber fyrirtæki. Þessar hörðu umræður
á Alþingi gera þingið að helsta fjölmiðli landsins í slíkum
málum og sömuleiðis einum þeim dómharðasta. Uj
Góð lexía: Hugsið ykkur vel um áður en þið takið að
ykkur stjórnarformennsku í ríkisfyrirtæki sem er mikið í
fréttum. Það getur verið eins og að lenda ofan í ljónagrytju
þegar orrahríðin hefst á Alþingi um fyrirtækið og þingmenn
reyna að slá pólitískar keilur.
Hvernig
metið þið
virði fyrirtækja?
(Verðið á Landssímanum)
Munið að verð er það sem þið greiðið, verðmæti fáið þið í
staðinn. Það eru til margar aðferðir við að verðmeta
fyrirtæki. Flestir horfa á hagnað viðkomandi fyrirtækis
eftir skatta. Eða þá hagnað fyrir afskriftir, fjármagnsliði og
skatta (svonefnda EBITDU), sem og veltufé frá rekstri. Mjög
margir horfa jafnframt á það hver sé forstjóri viðkomandi fyrir-
tækis, hvernig stjórnin sé skipuð og hvort fyrirtækið sé í
atvinnugrein sem hafi möguleika á að vaxa.
Vinsælt gildi hjá flestum við verðmat á fyrirtækjum og
kaupum á hlutabréfum er svonefnt V/H gildi, þ.e. markaðs-
verð fyrirtækis deilt með hagnaði. Með öðrum orðum; á hve
mörgum árum á fjárfestingin að borga sig upp? Eftir því sem
V/H gildið er lægra því ódýrara er fyrirtækið. Við kaup á hluta-
bréfum miða margir Jjárfestar við að V/H gildið sé alls ekki
mikið hærra en 15 til 20 ella sé ekki mikil hagnaðarvon í Jjár-
festingunni.
Verðið á Landssímanum er 40 milljarðar króna. Það er það
verð sem ríkið vill fá fyrir fyrirtækið. Helstu eignir þess eru við-
skiptavinirnir; um 148 þúsund GSM-áskrifendur, um 160 þús-
und fastlínutengingar, um 26 þúsund NMT-áskrifendur (gamla
farsímakerfið) og um helmingur af öllum Internetviðskiptum
einstaklinga á íslandi, en samkvæmt könnunum eru um 70%
heimila með Internettengingu, og um 32% af Internetnotkun
fyrirtækja. Auðvitað eru viðskiptavinir Símans ótrúlega verð-
mæt eign, allir vita hvað kostnaðurinn við að afla nýrra við-
skiptavina er mikill. Auk þess hefur Síminn á að skipa mjög
reyndu starfsfólki. Það fer ekkert á milli mála að Síminn er góð
eign og auðvitað á ekki að selja hana í einhverri örvæntingu.
Síminn hagnaðist um tæpa 1,3 milljarða á síðasta ári af
farsímakerfinu. Auk þess var um söluhagnað eigna að ræða.
Miðað við að hagnaður eftir skatta á síðasta ári hafi verið
rúmur 1 milljarður má spyrja sig að því hvort önnur viðskipti
Símans en farsímaviðskiptin séu rekin með svona miklu tapi.
Ef svo er þá gæti það bent til þess „að enn sé fyrir hendi ein-
hver fita til að skera af ‘ og svigrúm til að laga frekar til í rekstr-
inum, eins og Hreinn Loftsson, fyrrverandi formaður einka-
væðingarnefndar, ýjaði að.
Aætlaður hagnaður Símans eftir skatta á þessu ári er um 1,8
milljarðar. Hagnaður Símans eftir skatta var rúmur 1 milljarður
í fyrra, um 149 milljónir árið 2000 og um 1,1 milljarður árið
1999. Fyrirtækið fékk á sig 5 milljarða bakreikning frá ríkis-
sjóði snemma á árinu 2000 vegna vanmats á virði fýrirtækisins
þegar það hóf starfsemi árið 1998. Þessum bakreikningi var
mætt með lántökum. í árslok 1998 voru skuldirnar um 8,2
milljarðar en voru komnar í 17,6 milljarða í lok síðasta árs.
Skuldirnar hafa því meira en tvöfaldast á þremur árum með
tilheyrandi fjármagnskostnaði.
Þrátt fyrir stóraukinn Jjármagnskostnað hafa margir ljár-
festar enn trú á því að hægt sé að reka Símann með a.m.k um
2,0 milljarða króna hagnaði á ári eftir skatta á næstu árum og
því samsvari markaðsverð upp á 40 milljarða króna V/H gildi
upp á 20. Sömuleiðis er bent á að EBIDTAN hafi á síðasta ári
verið um 6,9 milljarðar og um 6,5 milljarðar á árinu 2000. Ýms-
ar þumalfingursreglur eru til um að óhætt sé að margfalda
EBIDTUNA með um 5 til 6 til að fá út raunverulegt markaðs-
verð. Slíkar reikningskúnstir gæfu um 35 til 42 milljarða verð-
mat á Símanum.
Virði Jyrirtækja verður hins vegar aldrei meira en það sem
markaðurinn er tilbúinn til að greiða fyrir þau, hvaða kúnstum
sem menn beita. Sala Símans mistókst. Hvers vegna? Almenn-
ingur er afar brenndur af hlutabréfaviðskiptum og er enn að
sleikja sárin eftir að hafa gengið í gegnum Jyrstu íslensku
hlutabréfakreppuna. Nú, og sumum fannst eflaust verðið á
Símanum of hátt, það þarf víst líka að greiða símreikninga. [H
Góð lexía: Verð er það sem þú greiðir, verðmæti færðu
í staðinn. Þrátt fyrir V/H gildi, EBIDTU og alls kyns
reiknikúnstir, er virði fyrirtækja aldrei meira en það sem
markaðurinn vill greiða fyrir þau.
Virði fyrirtækja verður hins vegar aidrei meira en
það sem markaðurinn er tilbúinn til að greiða fyrir
þau, hvaða kúnstum sem menn beita. Sala Símans
mistókst. Hvers vegna? Almenningur er afar
brenndur af hlutabréfaviðskiptum og er enn að
sleikja sárin eftir að hafa gengið í gegnum fyrstu
íslensku hlutabréfakreppuna.
58