Morgunn - 01.12.1980, Síða 74

168
MORGUNN
svipi og vofur. Tvær meginkenningarnar voru fyrst mótaðar
fyrir 100 árum — af tveimur stofnenda sálarrannsóknafélags-
ins breska, E. Gurney og F. W. H. Myers.
Hvað hefur í rauninni átt sér stað þegar einhver telur sig
hafa staðið frammi fyrir „ljóslifandi" vofu? Er ímyndun ein
að verki, kannski blandin upplýsingum fengnum með skyggni
þess sem skynjar, eða með fjarhrifum — eða er hér kominn
andi framliðins manns?
Gurney taldi svipi eiga uppruna sinn í kollinum á þeim
sem sá sýnina, en Myers lagði hins vegar meira upp úr aðild
svipsins ef svo mætti að orði kveða — og áleit að raunveru-
legur andi eða svipur væri á kreiki í sumum tilvikanna.
Fram til skamms tíma hafa flestir dulsálarfræðingar að-
hyllst imyndunarkenningu Gurney’s og skal hér ekki farið
nánar út i röksemdafærsluna. En Ian Stevenson ræddi það
ýtarlega í erindi síriu, hvernig útskýring af þessu tagi bregst
að mörgu leyti — hún nær skammt til skilnings á ýmsum
einkennum vofunnar:
Einkennin eru í fyrsta lagi vísbending um ákveðnari til-
gang eða fyrirætlan svipsins í samanburði við manninn sem
skynjar svipinn, — vofan virðist ætla sér eitthvað og verður
á vegi mannsins — viljandi eða óviljandi. I öðru lagi eru
dæmi þess, að svipur hafi birtst fleiri en einum og jafnvel
mörgum i einu, t. d. í stofu, — og er stundum nokkuð lang-
sótt að kenna hópsefjun um hina sameiginlegu reynslu við-
staddra.
Önnur einkenni voru tilgreind af Stevenson, einkenni sem
ímyndunarkenningin um svipi gæti ekki útskýrt á fullnægj-
andi hátt. Hann taldi líklegt að frekari rannsókn myndi renna
stoðum undir kenninguna um framhaldslíf: kenninguna um
að sjálfsvitundin lifi af líkamsdauðann.
Rannsókn Erlends Haraldssonar á reynslu íslendinga leiddi
í ljós, að nær þriðjungur þeirra telur sig hafa skynjað nær-
veru látins manns. Viðtöl voru höfð við sumt af þessu fólki
og síðan voru frásagnimar flokkaðar niður. Vmsir höfðu séð
svip — oftast þá i dagsljósi eða góðri birtu að kvöldlagi. Sá