Saga - 1967, Blaðsíða 94

386
RITFREGNIR
Danakonungi varð hann síðan ómetanlegur ráðgjafi, jafnt þó Krist-
ján yrði illt seyði að súpa af baráttuaðferðum hans. Þessa Mar-
cellusarsögu hafa bezt kannað þeir Oluf Kolsrud (1911 og síðar)
og Josef Koch (1949). Fyrrihluti þessa rits er ágætlega samið yfir-
lit, sem Björn Þorsteinsson hefur unnið upp úr bókum um málin
(sbr. Forspjall hans og heimildaskrána á bls. 175—76). Vart finnst
æsilegri skáldsaga um 15. öld en ferill Marcellusar, sannferðugt
rakinn af B. Þ. í svölum léttum stíl. Myndir og teikningar eru
ágætar.
En seinasti þriðjungur rits þessa byggist á rannsókn íslenzkrar
sögu og er sjálfstætt framlag höfundar. 15. öld vor er fáskrúðug
að heimildum, og einungis með grandskoðun á viðburðarásum inn-
an alls konungsveldis vors er hægt að veita Islandssögu samhengi
og mikilvægi. Þar kemst B. Þ. öðrum mönnum betur áleiðis, ekki
sízt í þessu riti.
Það var Kristján I. og slægðarfull valdastreita Marcellusar kansl-
ara hans, sem varð til þess, að Islendingar náðu að nýju valdi yfir
veitingu biskupsstóla sinna. Það varð sömuleiðis Islandi að gæfu,
óbeint, er konungur tók að selja mörgum Englendingum leyfi til
íslandssiglinga, beitti sér ekki nema endrum og eins móti ágengni
þeirra eða gegn enskum biskupum á landinu. Þótt Marcellus se
víst í páfabanni enn, 5 öldum eftir að Satan drekkti honum, og lút-
herskir veiti honum trautt neina uppreisn æru, fer vel á því, að n'J
þakki íslendingar honum velgerð, og Björn Þorsteinsson hefur reist
honum sígildan bautastein.
B. S.
Olaf Olsen: Horg, hov og lcirke. Kobenhavn 1966. 308
bls.
Ritgerð þessi, sem varin var við heimspekideild Hafnarháskóla,
er mjög gagnleg, þar sem hún ryður til í haugum fræðanna oS
hleypir fersku lofti í myglaðar kenningar meir og minna rakalausai.
Hún er uppreisnarrit, sem miskunnarlaust rífur niður og gagn"
rýnir. Hún hlýtur því að fá þýðingu í framtíðinni fyrir þá, sertl
vilja byggja upp, því sjálf gerir hún það ekki. Til þess er eigi runl’
né kraftar sýnilega. Höfundurinn hefur varið orku sinni til að fal'a
yfir það, sem fyrir liggur prentað um viðfangsefnið. Er það efn1
eigi lítið að vöxtum og höfundur hefur kannað það frá rótum. Þa
er því ofureðiilegt, að eigi verði rúm til uppbyggingar. Höfunduii
sem er fornleifafræðingur, skiptir ritgerð sinni í sex kafla:
Vandamál og markmið. Bókmenntir. II. Um notkun norrænna bein*
ilda. III. Goðadýrkunarstaðurinn í sögulegum heimildum. IV. H0