Saga - 1990, Page 24

22 AÐALGEIR KRISTJÁNSSON OG GlSLI ÁG. GUNNLAUGSSON
Tafla V.l. Fjöldi jaröa og heimila í ömtum landsins samkvæmt skýrslu
Kriegers 1831 og meðalfjöldi heimila á jörð í hverju amti
Fjöldi jarða Fjöldi heimila Heimili á jörð
Suðuramt 1899 2868 1,51
Vesturamt 1381 1797 1,30
Norður- og austuramt 2201 2745 1,24
verðu landinu hafi fjölbýli og sjávarútvegur haldist í hendur. Þegar til
Norður- og austuramtsins kemur er svipað hlutfall milli býla og fjöl-
skyldna í öllum sýslum þess.
Einhverjum kynni að þykja fróðlegt að vita hver meðalstærð heim-
ila var um þetta leyti. Eins og áður sagði voru heimilin í landinu 7.410
talsins árið 1831, en íbúafjöldinn 52.112. Samkvæmt því voru að
meðaltali liðlega sjö manns í heimili á landinu öllu.52 Stærð heimila var
nokkuð mismunandi eftir sýslum. Einna stærst voru heimilin í ísa-
fjarðarsýslu, þar sem yfir átta manns voru í heimili, en fámennust í
Reykjavík, þar sem meðalheimilisstærðin var 5,8 samkvæmt skýrslu
Kriegers.
í Norður- og austuramtinu var meðalheimilisstærðin áþekk í ein-
stökum sýslum, að jafnaði voru þar um sjö manns í heimili.53
í skýrslu Trampes stiftamtmanns yfir allt landið fyrir árið 1851 er
búsetan flokkuð nákvæmar en Krieger gerði í skýrslu sinni fyrir árið
1831. Krieger greindi einungis frá einum flokki („beboede Gaarde"),
en Trampe skipti búsetunni í „Beboede Gaarde", „Hjaleier", „Græs
og Tomthuse". Samkvæmt skýrslu hans voru samtals í þessum flokk-
um 6.120 byggð ból á landinu, en heimilin (eða fjölskyldurnar) 8.610
talsins. Samkvæmt skýrslunni voru 1.353 hjáleigur, grasbýli og tómt-
52 Hér ber að ítreka það sem áður er sagt um tölur Kriegers að þeim ber ekki fullkom-
lega saman við prentaðar (leiðréttar) hagtölur. Þannig virðast heimili á landinu
nokkuð stór að meðaltali miðað við annan vitnisburð þegar reiknað er út frá
skýrslum hans.
53 í fjórum vestustu sýslunum voru rúmlega 500 fjölskyldur í hverri sýslu og íbúa-
fjöldinn yfir 3.500, en í Múlasýslum voru fjölskyldur um 320 og og íbúafjöldi
hvorrar sýslu tæplega 2.500, þannig að fjölskyldustærðin var ýmist undir eða yfir
sjö manns.