Saga - 1990, Qupperneq 140

138
SVEINBJÖRN RAFNSSON
texta handritanna í sömu grein (þ.e. engi lér þes er aNaR á (Grg.II
243) gegn, Ef maðR lér manne ross aNars manz (Grg.II 241, Grg.Ib
62)) er ljóst að Staðarhólsbók er þarna á yngra textastigi en Konungs-
bók. Konungsbókartextinn er þannig í heild á eldra textastigi en Stað-
arhólsbók hvað varðar hrossreiðakaflann.
4. Heimildir hrossreiðakafla Grágásarhandritanna
Hér verður nú skyggnst eftir heimildum hrossreiðakafla Grágásar-
handrita og er sama greinaskipting notuð og fyrr.
(1) Of Rossa reiöir (Grg.II 241, Grg.Ib 61, sbr. Grg.lll 424)
Áður er getið sennilegra skánskra áhrifa frá Lundarerkibiskupum á
hrossreiðaákvæði Frostuþingslaga og Grágásarlaga. Það varðaði
þriggja bæja mörk í hrossreiðum. Nú er hrossreiðasökum skipt í
tvennt í Grágás í þessari grein, í hrossreið meiri og hrossreið minni.
Slík skipting er ekki í öðrum norrænum lögum.
í Skánsku lögum er þrískipting í sektarákvæðinu fyrir hrossreiðir
en í Grágás tvískipting og þriggja bæja reið látin ákvarða hrossreið
meiri. Tvískipting í hrossreiðasökum er aðeins í einum barbaralög-
um, þ.e. Langbarðalögum, nánar tiltekið í Edictus Rothari, Ro. 340:
Ef maður fer á bak hrossi annars manns og ríður því aðeins um
nágrenni sitt, það er nærri bæ, þá gjaldi hann 2 skildinga. En
ef hann dirfist til að ríða því um leúgri veg án þess að spyrja
eigandann þá gjaldi hann það áttfalt aftur. (Si quis caballum
alienum ascenderit et infra viciniam tantum caballicaverit, id
est per ipsum vicum, componat solidos 2. Nam si inantea eum
caballicare presumpserit et dominum non rogaverit, in acto-
qild reddat.)
Þannig gæti tvískiptingin í hrossreiðasökum Grágásar verið fengin úr
Langbarðalögum.
(2) Oflán Ross (Grg.il 241-2, Grg.Ib 61-2)
Þessi grein fjallar um mál sem upp koma er ríða þarf til þings með
flokk manna og fá lánuð eða leigð hross til þess eða í aðrar hópreiðir.
Fyrstu málsgreinarnar eru sem endurómur af Rómarrétti, Dig-
XLVII, 2, 40 (Paulus):