SunnudagsMogginn - 10.01.2010, Page 30

30 10. janúar 2010
Brian heldur hér á
síðhærðum Dachs-
hund. Inde heitir
hundurinn sem Bri-
an segir afar góðan
hjálparkokk við
veiðar og þjálfun.
Hann á átta slíka
hunda. Sandvák-
urinn er á vinstri
handlegg Brians.
Hræörn heitr þessi arnartegund á ís-
lensku en Steppe Eagle á ensku. Hann er
að finna víða í Evrópu og Asíu, einkum á
steppum, ræktuðu landi, runnalendi og
hálfeyðimörkum.
Þessi haukur heitir sandvákur á íslensku
en Harriśs Hawk upp á enska tungu.
Hann er aðallega að finna í Suðvest-
urríkjum Bandaríkjanna. Vænghaf sand-
váksins er yfir einn metri.
Þjóðarfugl okkar Íslendinga, gamli góði fálkinn nefnist Gyr-
falcon á ensku. Fálkinn er meðal annars er tákn Sjálfstæð-
isflokkins og hann finnst um allan norðurhjara veraldar.
Hann er afar nettur þessi smáfálki
sem ber heitið American Kestrel á
ensku, en heitir skrúðfálki á íslens-
ku.Skrúðfálkinn er algengur varpfugl
um alla Norður-Ameríku.
S
Á sem gerir það að lífsstarfi sínu að veiða
ránfugla, eins og erni, fálka og uglur og
þjálfa síðan, þar til fuglarnir eru eins og
undirverktakar hjá aðalverktakanum,
fuglatemjaranum (e. Falconer) hlýtur að vera for-
vitnilegur persónuleiki. Sú var að minnsta kosti
mín niðurstaða nú fyrir skemmstu, þegar ég,
ásamt tveimur bandarískum vinkonum mínum
fékk að kynnast einum slíkum, sem býr í smá-
þorpinu Tillson, í Ulster-sýslu í New York ríki.
Brian Bradley, fuglafangari og -temjari kom
einn fagran októberdag akandi heim til banda-
rískrar vinkonu sinnar í Clinton Corners í Dutc-
hess-sýslu, sem er í New York-ríki, í Hudson-
dalnum, í grennd við Hudsonána. Vinkonan er
jafnframt vinkona mín. Skottið á stórum jeppa
Brians var fullt af lokuðum trékössum, sem
ómögulegt var að geta sér til um hvað innihéldu.
Brian hafði í samráði við þessa vinkonu mína
ákveðið að setja á svið ákveðið „show“ fyrir mig
og aðra vinkonu, en við vorum báðar gestir þeirr-
ar sem bauð Brian í heimsókn, Trish Shoultz.
Leyndin var mikil sem hvíldi yfir undirbúningi
sýningarinnar og miðað við trékassana sem við
gátum aðeins kíkt á í skotti jeppans, töldum við
Kathy helst að Trish hefði kallað til einhvern
töframann sem ætlaði að sýna okkur töfrabrögð
og verður það bara að segjast eins og er að við
þóttumst vera miklu spenntari en við vorum í
raun og veru.
Vissulega var sýningin töfrum líkust, en samt
gekk hún út á að sýna okkur vinkonunum hið
ótrúlega samband sem skapast á milli manns og
ránfugls – mér liggur við að segja samstarf, sem
vitanlega byggist á ótrúlega mikilli þjálfun, ögun
og endurtekningu. Samspil manns og fugls, þar
sem er eins og virðingin sé gagnkvæm og þýðing-
armikill hluti heildarmyndarinnar.
Brian sýnir okkur hvernig sandvákur (e. Harrı́s
Hawk) steypir sér á eftir bráðinni; hvernig hann
hlýðir húsbónda sínum, sem launar honum sýni-
flugið með smábita af hráum kjúklingi og aðrir
fuglar sýndu ýmsar kúnstri á armi Brians, en
hann var vitanlega vel varinn með þykkum
hanska, því ránfuglsklærnar geta verið háskalega
beittar og sterkar, eða tóku stutt sýningarflug og
komu svo alltaf aftur til húsbóndans, enda von á
einhverju lítilræði í gogginn fyrir flott „show“.
Þetta var óviðjafnanleg lífsreynsla og fræðsla.
Einstakt
samspil
manns og
ránfugla
Við urðum vitni að samstarfi,
sem vitanlega byggist á ótrú-
lega mikilli þjálfun, ögun og
endurtekningu. Samspili
manns og fugls, þar sem er
eins og virðingin sé gagn-
kvæm og þýðingarmikill hluti
heildarmyndarinnar.
Texti og myndir: Agnes Bragadóttir agnes@mbl.is
Sýning að hefjast Brian Bradley
býr sig undir að hefja sýninguna.
Hræörninn er kominn á handlegg
hans, en er enn með leðurhettu á
hausnum, sem Brian lætur fuglana
ferðast með í búrunum í bíl sínum.
Segir það róa þá. Vænghafið er
tígulegt, ekki satt?
Fálkamenn
Á ensku er sá sem hefur starfsheitið Falconer maður
sem temur fálka og notar hann til að veiða aðra fugla og
eins spendýr. Björn Þórðarson, í ritinu Íslenzkir Fálkar
(Hið Íslenska Bókmenntafélag 1957), notar orðin fálka-
menn og fálkaleikir er notað fyrir enska orðið Falconry.
Fálkafangarar hétu þeir sem veiddu fálka hér á landi
sem síðar voru fluttir til Evrópu til fálkaleikja.