SunnudagsMogginn - 10.01.2010, Side 42

42 10. janúar 2010
H
víti borðinn, eða Das weisse
Band – Eine deutsche Kinder-
geschichte, eins og myndin heit-
ir á frummálinu, hefur verið lof-
sungin frá því hún var frumsýnd á Cannes
kvikmyndahátíðinni í maí sl. Þar vann hún til
nokkurra verðlauna og hlaut m.a. Gull-
pálmann sem besta mynd keppninnar. Síðan
hófst venjubundið flakk á milli hátíða, uns
hún fór í dreifingu undir mánaðamótin
sept.-okt. Þegar þessar línur eru skrifaðar
bendir allt til þess að hún verði frumsýnd
hérlendis á næstunni.
Hinn 67 ára gamli Haneke á um hálfan
annan tug bíómynda að baki og slatta af sjón-
varpsefni. Hafa verkin hans unnið til einna 37
verðlauna og er hann einn virtasti og um-
deildasti leikstjóri og handritshöfundur Evr-
ópu nú um stundir. Skemmst er að minnast
Funny Games, sem Græna ljósið sýndi í sum-
ar og vakti athyglisverðar umræður um of-
beldi. Þar var um endurgerð að ræða á 10 ára
gamalli, samnefndri, þýskri mynd sem Ha-
neke gerði einnig og var sýnd hér á kvik-
myndahátíð. Af öðrum stórvirkjum leik-
stjórans ber Caché (́05), hvað hæst. Margföld
verðlaunamynd sem færði m.a. Haneke
verðlaun á Cannes fyrir besta leikstjórn það
árið. Hin eftirminnilega La pianiste, með Isa-
belle Huppert vakti mikla athygli hér sem
annars staðar árið 2002.
Nú er röðin komin að Hvíta borðanum. Að
venju færist Haneke ekki lítið í fang, í mynd-
inni gerir hann tilraun til að komast að rótum
nasismans í Þýskalandi og vekja athygli á
hættunni á róttækri þjóðerniskennd ef réttar
aðstæður eru fyrir hendi. Við förum ekki á
mynd eftir Haneke okkur til stundargamans,
það gildir sannarlega um Hvíta borðann.
Myndin gerist í ósköp venjulegu þýsku þorpi
í þann mund sem fyrri heimsstyrjöldin er að
bresta á. Fylgst er með börnunum sem lifa
stríðið af og mynda síðar kynslóðina sem
lagðist á plóginn með Adolf Hitler og nasism-
anum. Hér er fléttað saman þáttum, gam-
alkunnum úr fyrri myndum leikstjórans/
handritshöfundarins; samspili sakleysis,
illsku, sektar og ábyrgðar. Niðurstaðan hroll-
vekjandi dæmisaga sem reynir að útskýra
frjókorn og upphaf nasismans. Að umgjörðin
er að því er virðist friðsælt bændasamfélag er
engin hending.
Tilviljanir koma einnig við sögu í Hvíta
borðanum, sögumaðurinn lýsir í upphafi
undarlegum atburðum sem áttu sér stað í
þorpinu hans og geta hugsanlega útskýrt að
einhverju leyti það sem kom fyrir þjóðina.
Sögumaðurinn er yfirvegaður, afsakandi
tónninn getur fengið áhorfandann til að trúa
því að hér sé opinberaður sannleikurinn sem
hefur vantað í eyðurnar. Menn skyldu gæta
sín á því, Hvíti borðinn er mynd sem krefst
einbeitingar, helst ekki að blikka auga.
Alvaran hefst á því að héraðslæknirinn
fellur af hestbaki, einhver hefur strengt stál-
vír yfir veginn. Að loknum skóladegi safnast
stúlkurnar saman utan við heimili læknisins
undir því yfirskini að þær séu að fylgjast með
læknisdótturinni. En kurteisi þeirra er óvið-
felldin, það kemur m.a. fram í hátterni
þeirra, hvernig þær flakka um þorpið verður
skyndilega ískyggilegt. Haneke er að sýna
frækorn vantrausts, eins og hver sá sem ögr-
ar fær hann okkur fljótlega til að gruna alla
þorpsbúa um leynimakk og mannvonsku.
Það sem hendir næst er að bóndakona
finnst myrt og síðan halda ámóta hroðalegir
hlutir áfram að gerast án þess að nokkur sé
grunaður og lítið um vísbendingar, helst að
e.k. refsing sé í gangi.
Það liggja því flest börnin undir grun, en
áður en við förum að fella dóm yfir þeim
opnar Haneke dyrnar að heimilum þeirra þar
sem margt misjafnt kemur í ljós. Afneitun,
vanræksla, heimilisofbeldi, hatur og nið-
urlæging virðist leiðarljós foreldranna. Þá er
ekki von á góðu.
Í Hvíta borðanum eftir Michael Haneke er reynt að komast að rótum nasismans í Þýskalandi og vekja athygli á hættunni á róttækri þjóðerniskennd.
Hvíti borðinn hans Haneke
Flestir spá Hvíta borðanum eftir Michael Haneke velgengni, hún standi jafnvel
uppi sem sigurvegari við Óskarsafhendinguna þ. 7. mars
Sæbjörn Valdimarsson saebjorn@heimsnet.is
Á mánudagsmorgun mun James Came-
ron eiga tvær vinsælustu myndir kvik-
myndasögunnar. Þetta er ótrúlegt afrek
sem aðeins þeir bjartsýnustu í hans
hópi þorðu að vona. Keppinautarnir
voru ekki bænheyrðir, Avatar féll ekki
fram fyrir sig á bláleitt andlitið þrátt
fyrir að renna blint í sjóinn með nýja
tækni, brellur og sögu sem menn settu
gjarnan við spurningarmerki. Avatar
hefur nú rakað inn röskum milljarði á
heimsvísu.
Það sem gerir herslumuninn eru lygi-
legar vinsældir Avatar í öllum heims-
hornum, en heima fyrir stefnir hún á að
komast í hóp 10 vinsælustu mynda sög-
unnar og hefur nú þegar tekið inn 352
milljónir dala í N-Ameríku og er þegar
orðin tekjuhæsta mynd sögunnar á
þriðju dreifingarviku, var að slá út met
Spider-Mans 3. Það bendir til að hún
hafi magnað úthald þó hún nái ekki
meti Titanic, sem er 600 millj. dala.
Á heimsvísu hefur Avatar nú þegar
halað inn röskan milljarð dala og ekkert
lát á metaðsókninni hvert sem litið er.
Hún er þegar orðin fjórða vinsælasta
myndin á heimsvísu, ekki slæmur ár-
angur á þrem vikum. Myndirnar sem
standa á milli hennar og Titanic eru
þegar í dauðafæri, en þær eru Pirates of
the Caribbean: Dead Man’s Chest“
($1,07 milljarðar) og The Lord of the
Rings: The Return of the King“ ($1,12
milljarðar).
Þrátt fyrir svimandi velgengnina eru
fáir það bjartsýnir í kvikmyndageir-
anum að spá Avatar meiri aðsókn en
Titanic naut á heimsvísu, hún var 1,84
milljarðar, en hún er þegar orðin skot-
held sönnun þess að fólk um allan heim
hefur enn sem fyrr ómælda ánægju af
góðri bíómynd.
saebjorn@heimsnet.is
Kvikmyndafréttir
Cameron heldur hásætinu
Íbúar Pandoru hafa slegið í gegn. Jack og Rose í Titanic snertu mörg hjörtu.
Föstudagur 15.01: kl. 21:20.
Stöð 2
Derek Zoolander var útnefndur
besta karlfyrirsætan þrjú ár í röð.
En það er kalt á toppnum og nú
hefur annar hrifsað af honum há-
sætið og Zoolander þarf svo sann-
arlega að taka á honum stóra sín-
um. Blanda sér í ráðherratilræði
og fleiri vafasama gjörninga. Bráð-
fyndin þegar sá gállinn er á henni
og leikhópurinn traustur.
Ben Stiller; Owen Wilson; Will Fer-
rell; Milla Jovovich. Leikstjóri: Ben
Stiller. bbbnn
Zoolander
Laugardagur 9.01. kl. 21:15.
RUV
Ruslakarl stórskemmir spólur á
myndbandaleigu þar sem vinur
hans vinnur. Til þess að gleðja
kúnnana, endurgerir hann kaflana
að sínum hætti. Gondry getur verið
með ólíkindum fyndinn og frum-
legur – á köflum, Jack Black, Mos
Def, Danny Glover, Mia Farrow.
Leikstjóri:Michel Gondry. 2008
bbbnn
Myndir vikunnar í
sjónvarpi
Be Kind Rewind
– Spólað til baka
Kvikmyndir