SunnudagsMogginn - 14.03.2010, Blaðsíða 51

14. mars 2010 51
mannsandlitum, litlum og stórum, sem klippt hafa verið
út úr blöðum og tímaritum og þjappað saman um miðbik
flatarins. En hér á sér einnig stað „rof“, því yfir þessi
andlit gengur „möppudýr“ á (skítugum) skónum. Réttur
fólksins hefur verið fótum troðinn í bókstaflegum skiln-
ingi. Hver er málsvari þess/okkar? Í dag könnumst við
óneitanlega við þessa óþægilegu tilfinningu. Síðan er
nánast sama hvar okkur ber niður í myndum Tryggva
sem tengjast stríðinu í Víet-nam (Indókínaleikur, Her-
maðurinn í skóginum, Fimm mínútur yfir ellefu), þar er
inntakið ekki ofbeldi stórþjóðar, heldur fyrst og fremst
varnarleysi lítilmagnans. Myndröð af annars konar leik-
soppum, strengjabrúðum eða gínum, sem stjórnað er af
utanaðkomandi aðilum, eru framlenging á þessum
myndrænu hugleiðingum Tryggva um varnarleysið.
Annars konar varnarleysi er til umfjöllunar í myndum
listamannsins af ýmiss konar menningarverðmætum
sem eiga undir högg að sækja, handritalýsingum, göml-
um hofum eða grískum og rómverskum styttum sem
búið er að spilla með einhverjum hætti. Upp í hugann
koma ljósmyndir af þjóðlistasöfnunum í Bagdad, eftir að
innrásarher og óþjóðalýður höfðu farið um þau ráns-
hendi.
Í ljósi þessa viðhorfs er skiljanleg sú mikla upphafning
lítilmagnans í okkur sjálfum, barnsins, sem á sér einnig
stað í verkum Tryggva. Hún birtist ekki einasta í fjöl-
mörgum uppstillingum listamannsins af alls kyns barn-
leikföngum sem hann hóf að gera á níunda áratugnum,
um það leyti sem hans eigin börn fóru að vaxa úr grasi,
heldur einnig í myndröð til heiðurs snillingnum og stóra
barninu H.C. Andersen, loks í myndum þar sem risa-
stórir sætabrauðsdrengir, staðgenglar barnsins, leika
lausum hala. Að ógleymdum myndum Tryggva frá síð-
ustu tveimur áratugum, þar sem hann gerist sjálfur
homo ludens, eins og heimspekingurinn Jan Huizinga
skilgreindi þá manngerð, og fær þannig útrás fyrir barnið
í sjálfum sér. Leikgleðin í þessum litríku myndum er
nánast yfirþyrmandi; eins og barn með skerta athygl-
isgáfu fer listamaðurinn á ógnarhraða úr einu í annað:
rauður bolti rekst á gula skál sem inniheldur hvíta fjöður
sem nemur við blátt segl sem rennur saman við grænt
lauf sem liggur á gulum rugguhesti. Og svo framvegis.
Barátta fyrir óspilltu manngildi
Margar myndir Tryggva frá síðustu árum virðast í fyrst-
unni algjörar andstæður þessara eldri hugleiðinga um
nauðsynlega brjóstvörn mannúðar og sakleysis. Berum
saman tvö málverk með sama nafni, Á ströndinni,
draumkennda mynd frá 1979 og snöggtum minni mynd
frá 2001. Sú fyrri sýnir okkur nokkurs konar strand-
paradís með hitabeltisplöntum, fuglalífi og ungu pari
sem frílystar sig áhyggjulaust í námunda við seglbát sinn.
En súr og ískyggileg birta liggur eins og mara yfir þessum
Edens ranni: mengunin, hverrar ímynd er óhugnanlegt
mannshöfuðið með sólgleraugun og klútinn fyrir vit-
unum, hefur spillt honum til óbóta. Og aftur grípur stóra
höndin inn í frásögnina. Svona upp með þig …
Nýrri myndin er eins konar kyrralífsmynd þar sem
óskyld fyrirbæri, í þessu tilfelli stífærð lauf, fugl, þota,
sleif, leirdúfa, bein og ýmislegt fleira, koma saman og
mynda órofa heild. Á einhverju stigi áttar áhorfandinn
sig á því að á þessari ákveðnu „strönd“, sem jafnframt er
eitt af þeim mörgu húsum sem listamaðurinn reisir utan
um vitund sína (og býður gestum að sækja sig heim) er
engu spillt, ekkert rof á sér stað, heldur ríkir þar sam-
ræmið eitt. Breski rithöfundurinn E.M. Forster taldi að
viðkoma siðmenningar væri háð hæfileikum listamanna
til að tengja saman það sem sundrast hefur („Only con-
nect“). Þessi síðari verk Tryggva eru eins konar birting-
armyndir þeirrar samtengingar, helsta haldreipis okkar í
þeirri baráttu sem við verðum stöðugt að heyja fyrir
óspilltu manngildi.Varið land, 1977. „Mætti kalla „íslenskt tímaleysi“.“
Hermaður í skóginum, 1970. Alkyd á masónít, 61x61 cm.
Á ströndinni, 1979. Akrýl á léreft, 135 x 160 cm.