SunnudagsMogginn - 25.04.2010, Blaðsíða 22

22 25. apríl 2010
B
jartsýnin er það mikilvægasta eftir nátt-
úruhamfarir, segir Óskar Hlíðberg Kristjánsson,
bóndi í Grænuhlíð. „Það sem mestu máli skiptir
er auðvitað að fólk sleppi,“ segir eiginkona
hans, Rósa María Tryggvadóttir, en tekur undir með
manni sínum að næsta skref sé að horfa fram á veginn –
með bjartsýni að leiðarljósi.
Fólk sakaði ekki en mikið eignatjón varð í Grænuhlíð
þegar aurskriður ruddu burt útihúsi og bragga og
skemmdu íbúðarhúsið töluvert 20. desember árið 2006.
Hjónin voru heima ásamt yngsta syni sínum þegar
fyrsta skriðan féll eldsnemma morguns en komust burt
við illan leik. Skriðan gjöreyðilagði gamalt fjós og bragga.
Fimmtán kálfar drápust en tveir sluppu; annar var kvíga
sem nú er kýr í fjósinu við bæinn og ber nafnið Hetja.
Nýtt fjós var risið í Grænuhlíð tæpu ári eftir hamfar-
irnar. Gríðarleg vinna var þá að baki við hreinsun og upp-
byggingu og margir hjálpuðu þeim Óskari og Rósu Maríu.
Óskar segir það einmitt lykilatriði.
Samstaðan mikilvæg
„Fólk verður að standa saman og miklu máli skiptir að
þeim sem lenda í svona ósköpum sé hjálpað. Það er ekki
eins eða fárra manna verk að hreinsa til og byggja upp á
ný,“ sagði Óskar þegar Morgunblaðið leit inn hjá þeim
hjónum í vikunni. „Við hefðum aldrei getað gert þetta ein.
Þetta var miklu meiri vinna en með nokkru móti var hægt
að gera sér grein fyrir,“ sagði bóndinn við Morgunblaðið
ári eftir hamfarirnar. Þess má geta að alls voru fjarlægðir
um 12 þúsund rúmmetrar af leðju og miklu þurfti að
handmoka – t.d. úr haughúsinu. Fyrst var reynt að nota
stóra haugsugu en hún rétt náði efsta laginu, sagði Óskar.
Múgur og margmenni kom til hjálpar strax að morgni,
þar á meðal félagar í björgunarsveitinni Dalbjörg, og ein
kýrin í fjósi Óskars og Rósu Maríu nú heitir einmitt eftir
sveitinni. Í fjósinu eru líka Skriða og Hamför.
„Menn verða að vera þolinmóðir og ekki missa trúna.
Það verður að standa í fæturna og halda áfram, sé þess
einhver kostur,“ segir Rósa María.
Óskar bóndi vaknaði eldsnemma morguns 20. desem-
ber og tók skömmu síðar eftir því að smávegis vatn hafði
lekið inn í forstofuna þeim megin í húsinu sem veit að
Hólsfjalli, og þegar hann leit út blasti við honum aurskriða
úr fjallinu sem staðnæmst hafði rétt við íbúðarhúsið.
Degi síðar féll önnur aurskriða á húsið. Vegna þess að þá
var búið að hreinsa vel til á svæðinu eftir þá fyrri fór betur
en á horfðist í seinna skiptið. Annars er næsta víst að húsið
hefði eyðilagst. En aðkoman var svo sem nógu slæm; allt á
kafi í drullu.
„Gárungarnir segja að ég hafi beðið Guð um aur en hann
misskilið mig,“ segir Óskar þegar hann hugsar til baka.
Honum var ekki hlátur í huga þá, en segir ágætt ef menn
geti gert að gamni sínu.
Hjónin segja bæði að það sem gerðist hjá þeim sé lítið
miðað við það sem gengið hefur á í sveitinni í grennd við
Eyjafjallajökul en þau geti samt sett sig í spor fólksins.
Rósa María segir vitaskuld erfiðast við svona hamfarir
þegar einhver lætur lífið. „Þess vegna hugsaði ég með mér
á sínum tíma að ekki þyrfti að vorkenna mér, því ég þekki
persónulega konur sem hafa misst börn í slysi. Það sem
við lentum í er ekkert hjá því.“
En hún skilur að fólki líði illa fyrir sunnan. „Það hlýtur
að vera erfitt að sjá varla út úr augum dag eftir dag. Það er
eins og að vera lokaður inni í myrkri en þó verra að því
leyti að askan fylgir með.“ Óskar segir þó að alltaf sé bjart
framundan, þótt enginn viti raunar hve langt sé í birtuna.
„Nú er tímabil næturinnar hjá þeim en það á eftir að birta,
einhvern tíma. Það kemur alltaf dagur eftir nótt,“ segir
hann.
Óvissan er vond
Á sínum tíma fannst hjónunum óvissan verst, því eftir að
þeim var gert að flytja að heiman liðu rúmlega tveir mán-
uðir þar til ákveðið var að þau gætu haldið áfram búskap í
Grænuhlíð. Það var fjarri því sjálfgefið.
„Undanfarnir dagar hafa verið öðruvísi en við erum vön
og hugurinn hjá fólkinu sem hefur verið að berjast við
slæmar aðstæður á öskufallssvæðinu kringum Eyjafjalla-
jökul. Það verður óhjákvæmilega til þess að það sem hér
gerðist rifjast upp,“ segir Rósa María.
Um ástandið á sínum tíma segir hún: „Eftir að hafa
mjólkað kýr tvö mál og þurft að hlaupa út vegna þess að
skriður voru að koma niður fjallið fann ég að það væri ekki
hægt að leggja á nokkurn mann að mjólka við þessar að-
stæður í desembermyrkrinu,“ segir hún. „Það var mikið
lán fyrir okkur að hjónin í Hvammi tóku mjólkurkýrnar
og höfðu þær fram í maíbyrjun. Geldneytin fóru í Gull-
brekku og kindurnar í Æsustaði; það voru allir boðnir og
búnir að hjálpa og við fengum mikinn stuðning. Sjálf
fengum við inni í íbúðarhúsi hér skammt frá og þar leið
okkur vel.“
Margir komu í heimsókn og studdu við þau eins og
hægt var. „Meðal annarra kom til mín vinur minn, þá 10
ára, faðmaði mig og sagði: Ég er eins og 200 vinir þínir,
Maja! Ég gat rétt svarað að hann væri nú að minnsta kosti
eins og 250 vinir,“ segir hún nú.
Hreinsun heima í Grænuhlíð hófst af alvöru um mán-
aðamótin mars-apríl, eftir að hættuástandi var aflétt.
Margir komu að því verki og það gekk ótrúlega vel, að
sögn hjónanna. „Aprílmánuður fór að mestu í það að laga
til úti og svo var sáð í kringum húsið,“ segir Rósa María.
Mánuðina eftir að þau fluttu heim var íbúðarhúsið lagað.
Séð yfir að bænum Grænuhlíð eftir að aurskriðurnar féllu í desember árið 2006.
Hjónin úti í fjósi. Kýrin lengst til hægri er Hetja, annar tveggja kálfa sem lifði af skriðurnar.
Óskar og Rósa María í vikunni á sama stað og Rósa á stóru myndinni lengst til hægri.
Það kemur
alltaf dagur
eftir nótt
Stórar aurskriður féllu á bæinn
Grænuhlíð í Eyjafjarðarsveit
rétt fyrir jólin 2006. Bændurnir
þar, Óskar og Rósa María, hafa
verið með hugann hjá fólkinu
undir Eyjafjöllum síðustu daga
og hvetja bændur þar til bjart-
sýni þrátt fyrir að á móti blási.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is