SunnudagsMogginn - 25.04.2010, Blaðsíða 24

24 25. apríl 2010
Jónssyni í Hagaskóla. Ég tók eftir því að
bækurnar sem ég kenndi í íslensku voru
miðaðar við gamla þjóðfélagsgerð. Ung-
lingarnir voru að lesa sögur um börn í
sveitum þegar meginpartur þjóðarinnar
var fluttur í bæinn. Það er ekkert skrýtið
að nútímaunglingar séu slitnir úr
tengslum við þann orðaforða sem birtist í
orðtökum og málsháttum vegna þess að
hann sprettur úr raunveruleika sem er
liðin tíð og atvinnuháttum þar sem menn
notuðu orf og ljá. Ég var oft að útskýra
ýmis orðtök og málshætti fyrir krökk-
unum og þeim fannst það skemmtilegt.
Það er forsagan að þessum bókum.
Fjórða bókin í þessum flokki kemur út
á næsta ári. Vinnuheiti hennar er Táknin í
málinu. Þar útskýri ég til dæmis af hverjir
litir hafa tákngildi, hvaða dýr eru notuð
sem tákn og í hvaða merkingu. Ég tek
dæmi úr Biblíunni, Kóraninum og nor-
rænni trú. Við notum tákn mjög mikið,
oft án þess að taka eftir því. Myndlist er
hlaðin táknum og þau segja það sem ekki
er hægt að koma orðum að, og skáld hafa
auðvitað líka alltaf notað tákn í bókum
sínum.“
Ertu mikill bókamaður?
„Ég las mikið sem krakki. Nú má börn-
um aldrei leiðast. Þá stekkur einhver upp,
kveikir á sjónvarpi, treður spólu í tækið
og drepur niður allt frumkvæði. Þegar
mér leiddist í æsku vorkenndi mér eng-
inn. Maður fann sér eitthvað til dundurs,
og oftast bók. Ég er ansi mikil alæta á
bækur en á auðvitað mín uppáhaldsrit.
Fornsögur las ég náttúrlega snemma og
kenndi þær fullorðinn maður. Það er
ekkert jafn skemmtilegt, og ekkert jafn
auðvelt að kenna, og fornsögur. Þær
renna ofan í krakkana. Persónurnar eru
svo skýrar, þarna eru mikil örlög og
dramatík, setningar eru meitlaðar og það
sem stendur á milli línanna og er aldrei
sagt vekur alltaf spennandi vangaveltur.
Það er óendanlega gaman að kenna bækur
eins og Gísla sögu, Egils sögu, Njálu,
Hrafnkels sögu Freysgoða og Laxdælu.
Þetta eru bækur sem hafa alltaf fylgt mér.
Síðan les ég mikið ljóð. Valið þar fer
eftir því í hvaða skapi ég er. Hannes Pét-
ursson er í miklu uppáhaldi hjá mér.
Kannski er hann síðasta þjóðskáldið okk-
ar. Hann er svo djúpvitur en samt svo
skiljanlegur. Það sem hefur fælt ýmsa frá
ljóðalestri eru hinir myrku höfundar, eins
og ég kalla þá, sem yrkja um svo eink-
verða að geta talað við það með eðlilegum
hætti. Það segir frá því í Egils sögu að
þegar Þórólfur Kveldúlfsson átti sam-
skipti við Finna, þá fór þar allt fram með
hræðslugæðum. Ef nám fer fram með
hræðslugæðum þá verður það ekki djúp-
stætt. Ég man frá minni skólatíð að ég
lærði heima hjá tilteknum kennurum af
því ég var hræddur við þá. Þegar ég reyni
að rifja upp hvað ég lærði hjá þessum
mönnum þá reynist það vera harla fátt.
Mér finnst líka bráðnauðsynlegt að
stjórnendur séu sýnilegir. Ég hafði það
fyrir reglu síðustu tíu árin sem ég stjórn-
aði skóla að ganga um tvisvar á dag og
spjalla við krakkana. Ef skólastjóri situr
bara inni í skrifstofu sinni og talar ein-
ungis við þá sem til hans leita þá kynnist
hann ekki hinum venjulega nemanda. Ég
man eftir því að eitt sinn í útskrift við
Fjölbrautaskólann í Ármúla var ég að af-
henda dúxinum verðlaun og þekkti hann
ekki. Þessi kona hafði algjörlega flotið
framhjá mér í hinu daglega lífi vegna þess
að hún sinnti námi sínu, þar bar ekkert út
af og hún þurfti aldrei að leita til mín.“
Hvernig hefurðu tekið á erfiðum nem-
endum?
„Þegar ég tók fyrst við skólastjórn, al-
gjörlega óundirbúinn, spurði ég meistara
minn, Hafstein Stefánsson, hvort hann
gæti gefið mér einhver ráð. Engin sérstök,
sagði hann, mundu bara að þú hefur tvö
eyru en einn munn. Sum sé, maður þarf
að hlusta vel áður en maður tekur af
skarið. Menn verða að vera sæmilega
skilningsríkir þegar þeir eru að tala við
krakka. Ég er búinn að reka mig á að oft
er það svo að óknyttir eða afbrigðileg
hegðun hjá börnum er kall á athygli
vegna einhvers sem dunið hefur á þeim
heima fyrir. Síðan verða menn alltaf að
muna að skólar eru uppeldis- og
kennslustofnanir og markmið þeirra er að
þoka mönnum áleiðis til nokkurs þroska.
Það má ansi margt leggja á sig til þess.“
Bók um táknin í málinu
Þú hefur skrifað nokkrar bækur sem
tengjast íslensku máli, þar á meðal eru
Íslensk orðtök, Íslenskir málshættir og
Saga orðanna. Hvaðan kemur þessi
áhugi á málsháttum og orðtökum?
„Ég lærði íslensku og sagnfræði í Há-
skólanum og var ákveðinn í því að verða
blaðamaður. Ég hef aldrei komið nálægt
blaðamennsku en fór í kennslu hjá Birni
É
g ætlaði að hætta öllu skólastarfi
og snúa mér að öðru en mér
fannst þetta skemmtileg áskor-
un og þess vegna stökk ég en
ekki hrökk,“ segir Sölvi Sveinsson, sem
mun senn taka við starfi skólastjóra í
Landakotsskóla. Sölvi er reyndur skóla-
maður, fyrrverandi skólameistari í
Verslunarskóla Íslands og Fjölbrautaskól-
anum í Ármúla, auk þess sem hann hefur
skrifað bækur og má þar nefna Íslensk
orðtök, Íslenska málshætti og Sögu
orðanna.
Ætlarðu að breyta miklu í Landakots-
skóla?
„Það á ekki að breyta skólastarfi með
brambolti heldur eiga breytingarnar að
koma hægt og hljótt, þannig að menn
finni fyrir þeim en þurfi ekki að snögg-
skipta um gír. Mig langar til að auka
heimspekikennslu í skólanum. Ég tel að
það hjálpi börnum til þroska að læra
heimspeki. Börn eru svo frjó og það er
hægt að ræða við þau um öll heimsins
vandamál. Þau hafa ríkar skoðanir og
hafa gott af því að tjá þær.
Annars finnst mér skemmtilega tekið á
málum í Landakotsskóla. Þarna eru fimm
ára krakkar að læra að lesa, en auk þess að
læra sitt eigið móðurmál eru þau að læra
ensku og frönsku og eru í dansi og mynd-
mennt. Þessi áhersla sem lögð er á tungu-
mál finnst mér ánægjuleg og vildi sjá hana
víðar í skólakerfinu. Ég tel að það sé æski-
legt að nemendur séu alltaf, samhliða
bóknámi, í listnámi. Allar athuganir sýna
að listnám skerpir á afköstum í öðru námi
og nemendur sem hafa stundað listnám
eiga alla ævi einhvers konar athvarf í því,
sér til sálubótar.“
Sýnilegur stjórnandi
Hvernig skólastjórnandi ertu?
„Stjórnandi á helst að vera leiðtogi.
Hann á að hafa skýra framtíðarsýn, sem
er niðurstaða af umræðum með því fólki
sem á að framfylgja stefnunni. Stjórnandi
þarf að laða fólk til fylgilags við stefnu
sína, þannig að menn vinni í sátt. Ég hef
þá sýn á skóla að þar verði að ríkja agi og
regla. Börn vilja hafa reglu því reglan
skapar hjá þeim ákveðna öryggiskennd.
En það verður líka að vera svigrúm til að
gefa undanþágu frá reglum ef þarf. Börn
vilja einnig hafa aga, en sá agi á ekki að
byggjast á ótta heldur á virðingu. Nem-
endur eiga ekki að óttast starfsfólk og
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Stjórnandi á að
vera leiðtogi
Í haust tekur hinn reyndi skólamaður Sölvi Sveinsson við skóla-
stjórastöðu í Landakotsskóla. Sölvi er að vinna að bók um táknin
í málinu og hyggst einnig skrifa bók um íslenska skólakerfið.
Hann segir námsleiða barna stórt vandamál í skólakerfinu.