SunnudagsMogginn - 23.05.2010, Blaðsíða 54

54 23. maí 2010
Á
síðustu árum hefur bókaröð enska rithöfund-
arins Lees Childs um hörkutólið Jack Reacher
notið sívaxandi vinsælda víða um heim. Þótt
Child sé enskur er Reacher Bandaríkjamaður
og má lýsa honum sem erkitýpu harðhaussins; upp-
gjafahermaður, stór og mikill og rammur að afli. Hann
hefur lifað sem flækingur allt frá því hann hætti í hern-
um, lætur hverjum degi nægja sín þjáningu og ferðast um
Bandaríkin án farangurs og aldrei með meira á sér af fé en
dugir fyrir mat og húsaskjóli og ódýrum fatnaði þegar
fötin óhreinkast. Hann er myndarlegur maður og finnur
sér nýja kærustu að segja í hverri bók: „Jack Reacher:
Karlar vilja vera hann, konur vilja vera með honum.“
„Þú ert rekinn“
Lee Child fæddist í Coventry og ólst upp í Birmingham.
Hann stundaði laganám en fór að vinna við sjónvarps-
þáttagerð eftir að námi lauk. Í spjalli segist hann og ekki
hafa ætlað sér að verða lögfræðingur: „Ég valdi laganám-
ið vegna þess hve vel það hentar almennt, enda lærir
maður í raun sagnfræði, stjórnmálafræði, hagfræði, fé-
lagsfræði, tungumál og sálfræði – allt í einum pakka. Að
því sögðu þá er ekki til neitt hagnýtt nám fyrir störf í
skemmtanaiðnaðinum og því skipti það í sjálfu sér engu
hvað ég lærði.“
Undir lok áttunda áratugarins var Child kominn í
þægilega stöðu hjá Granada Television og vann að mörg-
um helstu þáttum stöðvarinnar á þeim tíma. Hann segist
hafa kunnað afskaplega vel við starfið, „en svo sagði yf-
irmaður minn nokkuð sem gerði mér ómögulegt að halda
áfram: „Þú ert rekinn“. Ég fór því að skrifa til að fram-
fleyta fjölskyldunni.“
Landflæmi fyrir flæking
Child segir að litlar rannsóknir og lítill undirbúningur sé
á bak við hverja bók, hann skrifi yfirleitt um það sem
hann veit fyrir, en það kosti þó alltaf sína vinnu að skrifa
og best að hafa þann tíma vel skipulagðan: „Ég sit við
fimm til sex tíma á dag og er mjög skipulagður. Skriftum
má lýsa á ýmsa vegu, en að mínu viti eru þær fyrst og
fremst vinna og kalla jafnvel á meiri viðveru en önnur
vinna.“
Í ljósi þess að hann segist skrifa eftir því sem hann veit
fyrir kviknar sú spurning hvort skoðanir Reachers séu og
hans skoðanir, til að mynda á Íraksstríðinu sem lesa má í
þarsíðustu Reacher-bók, Gone Tomorrow, sem kom út á
íslensku í vikunni sem Friðlaus, en þar er hann býsna
gagnrýninn á það sem fram fór og fer þar eftir innrás
Bandamanna á sínum tíma. „Ég fékk bágt fyrir frá mörg-
um vegna þeirra ummæla, en hið kaldhæðnislega við það
er að skoðun Reachers rímar við skoðanir hermanna í
Írak, enda byggði ég þær beint á bréfum frá þeim sem
mér hafa borist.“
Þegar Child settist niður að skrifa sína fyrstu bók varð
Reacher til. Child lýsir honum sem dagréttri goðsögn,
hetju aldanna; „dularfulli flækingurinn, göfugi einfar-
inn, riddarinn hreinlyndi – hann er óskhyggja mín og
vonandi lesandans líka“, segir Child og bætir við að
Reacher sé Bandaríkjamaður því það sé einn af fáum
stöðum á jörðinni þar sem enn er landflæmi fyrir flæk-
ing.
Reacher er reyndar svo mikil erkitýpa að hann gæti
ekki verið til, en að sama skapi frábrugðinn þeim hetjum
sem okkur hefur verið boðið upp á undanfarin ár; hann
er ekki ofbeldishneigður/lífsþreyttur drykkjumaður á
snúrunni, uppfullur af persónuleikjaflækjum sem á í erf-
iðleikum með hitt kynið. Það skýrir að einhverju leyti
hversu vel honum hefur verið tekið og til að mynda for-
vitnilegt hvað margar konur sem ég þekki til hafa hrifist
af bókunum enda hafa þær alla jafna ekki gaman af
spennubókum.
Þreyttur á gallagripum
Child segist hafa orðið var við það líka að konur kunni að
meta bækurnar og skrifað það á að þær kunni jafnan að
meta menn sem berjist fyrir réttlæti, en svo megi ekki
gleyma því hve mikið kvennagull Reacher er. „Sjálfur
var ég orðinn þreyttur á gallagripum og fannst tími til
kominn að til yrði gamaldags geðflækjulaus hetja og
gaman að sjá að lesendur eru sama sinnis. Reacher hefur
reyndar eitthvað mýkst með tímanum, en það er ekki
meðvitað og sennilega bara til marks um það að ég hef
sjálfur breyst með tímanum, enda finnst mér að aðal-
persónur í bókaröðum ættu ekki að breytast.“
Bækurnar um Reacher eru orðnar fjórtán og ekkert lát
á, þótt mjög sé það rætt á netmiðlum hvort hetjan hafi
gefið upp öndina í lok síðustu bókarinnar um hann, 61
Hours, og kemur ekki í ljós fyrr en með næstu bók sem
kemur út í haust. Child er þó ekki á því að hann skilji les-
andann eftir í neinni óvissu: „Í bókinni eru allar þær
upplýsingar sem lesandi þarf á að halda til að átta sig á
hvað er á seyði. Ég er bara að reyna að treysta á lesand-
ann. Hvað fjölda Reacher-bóka varðar þá mun ég skrifa
bækur um hann á meðan fólk hefur áhuga á að lesa þær,
ég er ekki með annars konar bækur í smíðum.“
Gamaldags
geðflækju-
laus hetja
„Hann er óskhyggja mín og vonandi lesandans líka“, segir Lee Child um persónu sína Jack Reacher.
Hörkutólið Jack Reacher er
erkitýpa töffarans: Karlar
vilja vera hann, konur vilja
vera með honum. Hann
spratt alskapaður út úr höfði
enska rithöfundarins Lees
Childs sem segir hann ósk-
hyggju sína.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Að sögn Árna Björnssonar hét laugardagur þvottadag-
ur til forna. Ég tek það mjög hátíðlega í þetta skiptið
og stend í stórhreingerningum á vinnustofunni minni
á laugardag. Ég þarf að taka til, ryksuga og skúra fyrir
tónleika sem verða hjá mér á sunnudaginn og eru
hluti af dagskrá Listahátíðar. Það er reyndar spurning
hvort það væri ekki þarft fyrir mig að halda svona
tónleika reglulega, það mundi veita ákveðið hrein-
gerningaraðhald. Hjá mér munu þær Þóra Einarsdóttir
sópran og Elísabet Waage hörpuleikari flytja franska
tónlist.
Um kvöldið væri tilvalið að koma sér á einhvern bar
og horfa á Inter Milan og Bayern München eigast við
kl. 19. Á sunnudagsmorgun ætla ég að reyna að fá sæti
í Fríkirkjunni og hlusta á þá Ágúst Ólafsson og Gerrit
Schuil fara með ljóðin hans Schuberts.
Sennilega fátt betra á sunnudags-
morgni en að hlusta á sönglög
Schuberts. Í framhaldinu reyni ég
að kíkja á sýningarnar sem hafa
verið að opna að undanförnu og
ég hef ekki komist til að skoða,
það er full vinna að fylgjast með
dagskrá Listahátíðar. Ég næ
svo kannski einum kaffibolla
niður í bæ áður en ég opna
vinnustofuna fyrir tónleika-
gesti klukkan 17.
Helgin mín Sigurður Árni Sigurðsson
myndlistarmaður
Stórhreingerningar
fyrir tónleika
Lesbók