Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 37

Menningarstríð í uppsiglingu
Þegar vitnaðist um skoðanir hans, sendi
Vilhjálmur Þór honum bréf 1. ágúst 1950
með kurteislegu orðalagi eins og silfur-
brydd sverðstunga... En hvorki tókst að
brjóta sannfæringu Sigvalda né svipta hann
starfi sem arkitekt. Hann varð þvert á móti
einhver snjallasti og virtasti listamaður í
sinni grein.49
Nafn l'élagsins, MÍR, þótti viðeigandi þar sem
Sovétmenn lögðu mikla áherslu á friðar- og
vináttutengsl viö íslendinga líkt og aðrar
þjóðir. Félagsskapurinn höfðaði helst til
þeirra Islendinga sem litu á Bandaríkjamenn
sem hernámslið og vildu þá á brott en l'riðar-
áróður Sovétmanna árin eftir síðari heims-
styrjöld var blandinn ntjög neikvæðum tóni
gagnvart kapítalískum ráðamönnum Veslur-
landa. Félagiö var stofnað í kjölfar þess að ís-
lendingar þáðu Marshallaðstoð og gengu í
Atlantshafsbandalagið, gegn vilja sósíalista.
Stofnun félagsins hafði reyndar staðið til í
nokkurn tíma því ávarp vegna félagsstofnun-
ar var samið og undirritað í mars árið 1948.50
Leiða má að því líkur að sósíalistar hal'i haft á
stefnuskrá sinni allt frá síðari heimsstyrjöld
að endurnýja tengslin við Sovétmenn l'rá því
l’yrir stríð og reyndar kont frumkvæðið frá
Sovétríkjunum árið 1944. Þá var haldin hér á
Islandi, fyrir tilstuðlan sovéska sendiráðsins,
myndasýning frá orrustunum um Stalíngrad
og Leníngrad. Myndirnar komu frá VOKS og
fulltrúi þess félags héll ræðu við opnun sýn-
ingarinnar þar sem hann óskaði eftir „að
koma á náinni kynningu milli menningar-
frömuða og vísindamanna á íslandi og í
Ráðstjórnarríkjunum." Hann vonaðist til að
sýningin væri einungis fyrsta skrefið til menn-
ingarlegrar samvinnu þjóðanna. Islendingar
gætu í framtíðinni nolið fleiri ráðsljórnar-
sýninga og stuölað að kynningu íslenskrar
menningar og vísinda meðal ráðstjórnar-
þjóðanna.51 í sama streng lók sendiherra Sov-
étríkjanna á íslandi, Alexei Nikolajevitsj
Krassilnikov.52 Á þessari sýningu átti Bjarni
Guðmundsson, blaðal'ulllrúi utanríkisráðu-
neytisins, að l'lytja ræðu urn reynslu sína af
VOKS. Hann sendi I. J. Kortsjagín, 1. sendi-
ráðsritara, ræðuna til aflestrar en Kortsjagín
kunni illa við hve oft orðiö „propaganda“
kom fyrir í texla ræðunnar. Bjarni svaraði því
að á íslensku merkti orðið „landkynning'1 og
„kynning" og því ómissandi úr textanum.
Ekki sættu Sovétmenn sig við þetta og er
Bjarni mætti á opnun sýningarinnar var
honunt tjáð að ræðu hans væri ekki lengur
óskað.53 Bjarni virðist ekki hafa haft í hyggju
að móðga Sovétmenn en þeir voru viðkvæmari
en hann hélt og sátu fast við sinn keip.
Eins og fram hefur komið lögðu Banda-
ríkjamenn hart að forvígismönnum íslensk-
anteríska félagsins að endurreisa starfsemina
árið 1948. Engin leið er að segja hvort endur-
reisn Islensk-ameríska félagsins hafi þótt
brýn í augum Bandaríkjamanna vegna fyrir-
hugaðs menningarfélags sósíalista eða öfugt.
Ef MIR er skoðað sem framhald á starfsemi
Sovétvinafélagsins er auðvelt að sjá ákveðna
hliðstæðu í endurreisn og stofnun félaganna
1948 og 1950. Kalda stríðið var kontið á l'lug-
stig og barátta hafin um almenningsálit. Jón
Olafsson, Sovétfræðingur, segir aö Sovét-
menn hal'i árið 1950 verið orðnir þreyttir á
seinlæti sósfalisla í að koma á l'ót menningar-
Mynd 7.
Sigvaldi Thordarson
arkitekt.
Mynd 8.
Uppsagnarbréf
Sigvalda
Thordarsonar
1. ágúst 1950.
Samband (sl Samvinnufélaga
(THE fEDERATION Of ICELAND COOPÐiATIVE SOOETIÍS]
útnO
SUANOGAOt 25
K0UNHAVN
46. CONSTITUTKX STUn
lilTH
30. UOAD STUIT
NIW YOUC 4
SÍS. Uytjavft
SbM<i
7060 - » Inw
vp/gþ
reykjavIk. 1. ágilat, 19 50
Hr. hilBameletari ðlgvaldl Thordaraon,
REYKJAVIK.
Tllvísun er gerð til bréfa, daga. 4. febrvíar, 1948,
þar sem þér voruð ráðinn til þeas að velta foratöðu telhnistofu
lnnan verkfræðidelldar 3.1.3.
Vegna þeaa hve mikll atöðvun er orðin með allar
kyggingafrnmkvæmdir, og enn melri etöðvun fyrirejdanleg,
bæðl hjá oss og hjá Sambandefélögunun, erum vér tilneyddlr
að minnka verulega tllkoetnað við verkfræðldelldlna og af
þelm ástæðum nauðbeygðir til að fækka Btarfsmönnum hennar.
Samkvæmt þesau erum vér tllneyddir að eegja yður upp starfi
yðar hjd obs frá og með 1. febmiar n.k.
Vér vlljum nota tæklfærlð tll að þakka yður fyrir
störf yðar vlð teiknistofuna þennan tíma, aem þér haflð veitt
henni foratððu.
pr.pr.
Vlrðlngarfyllet,
SAMBAifD ÍSL 3AMVINNUFELA0A