Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 45

s
Islendingar í Alsír
ur stjórnmálamaður sem lengi var utanríkis-
ráðherra í stjórn Boumedienes. Honum var
faliö það vandasama verkefni að semja við
hreyl'ingar islamistanna og koma á friði
gegn sakaruppgjöf. Nokkrum helstu for-
ingjum heittrúarmanna var sleppl úr fang-
elsi og nokkrum boðið sæli í ríkisstjórn lands-
ins. Skæruliðum, sem í alsírskum blöðum
(frönskumælandi) eru ýmist kallaðir lerrorist-
ar eða slálrarar, „les egorgeurs“, var gefinn
kostur á að afhenda vopn sín, sem þeir hafa
gert að einhverju leyti. Aðrir hafa aðeins yfir-
gefið hreiður sín í stærri borgum og hörfað til
fjalla. í kjölfarið hefur ástandið róast víðast
hvar, þótt franska vikuritið L 'Express og dag-
blaðið Le Figaro hafi haldið því fram dagana
áður en við fórum til Alsír að enn væru um
200 manns myrtir í hverjum mánuði. Þann
stutla tíma sem við dvöldum í landinu virtist
sú tala orðum aukin, en þó voru daglega frétt-
ir í blöðum um illa útleikin lík sem voru að
finnast hér og hvar þegar birti. Eftir heim-
komuna sagði í grein í The Economist 29.
júlí— 4. ágúst að júlímánuður hel'ði verið mik-
ill manndrápsmánuður. I ferðamannabænum
Tipaza (sem við heimsóttum) hafi á þriðja tug
manna verið myrtir á tjaldstæðum og á
ströndinni, fólk hafi verið drepið á aðliggj-
andi vegum, nokkrir bændur í nágrenninu
hafi l'allið en annars staðar hafi hermenn ver-
ið helsta skotmarkið.
„Kyrrðin" er með öðrum orðum óstöðug
og Bouteflika og sljórn hans eiga erfiða daga
framundan. Eftir átta ára borgarastríð er al-
sírska þjóðin flakandi í sárum.
Hvernig á að sættast eftir að voðaverk hafa
verið unnin. Hvernig á að lægja ólguna, svæfa
hatrið? Hvernig á að laka upp samskipti ein-
staklinga og andstæðra fylkinga á ný? Hvern-
ig á að bæta fyrir l'ornar misgjörðir? Hvernig
á að greina orsakir og afleiðingar í samhengi
sögunnar? Hvenær á að gleyma og fyrirgefa?
Varla reynist Alsíringum auðveldara að
semja frið innanlands en frændum okkar og
nágrönnum á Irlandi.
Tyrkjaránið
Rælur áhuga míns á Alsír liggja í bráðum
Ijögurra alda gamalli sögu, Tyrkjaráninu fyrr-
nefnda, sem tengir þessi tvö lönd með
dramatískum og hörmulegum hætti. Sá at-
buröur á sér aðdraganda í veraldarsögunni en
fyrir okkur Islendinga var hann fyrirvaralaus
og einstakur og hafði lílil pólitísk eftirmál.
Hann kom þó hart niður á þeim einstakling-
um og byggðarlögum sem urðu fyrir barðinu
á „Tyrkjans“ ránsskap. Það voru Grindavík,
suðurhluti Austljarða og Vestmannaeyjar.
Byggðin á Heimaey var nánast lögð í rúst.
Langtímaafleiðingar ránsins urðu fyrst og
fremst þær að viðhalda andúð og ótta íslend-
inga í garð Hund-Tyrkjans eins og höfuð-
óvinur kristninnar var kallaður á 17. öld með
háborg sína í Konstantínópel (Istanbúl) í
Tyrklandi. Alsírborg var einn mikilvægasti út-
vörður Ottómanaveldisins andspænis hinum
kristna heimi. í sögu Alsír er þetta strand-
högg á Islandi merkilegt fyrir þær sakir helst
að þá seildust sægarpar þeirra lengst í norður
eftir gíslum í átökum kristinna manna og
múslíma sem í aldaraðir áttu sér stað á Mið-
jarðarhafinu og síðar Atlantshafi og innhöf-
um þess við strendur Vestur-Evrópu. íslands-
för sjóvíkinganna frá Alsírborg var aðeins ein
herför meðal þúsunda í þær þrjár aldir sem
mannrán í líkingu við þau sem hér voru fram-
in voru einn helsli alvinnuvegur borgríkisins.
En Islandsförin var á sinn hátt siglingaafrek,
og fjöldi hinna herteknu, tæp 400 manns,
nægilegur til þess að rata í annála og síðari
tíma sagnfræðirit. (Reyndar hefur fjöldinn í
sumum ritum verið tvöfaldaður og atburður-
inn allur fluttur til Reykjavíkur eins og annað
nú á dögum).
íslcnskar heimildir
Flcstir Islendingar kannast við Tyrkjaránið og
við eigum góðar heimildir um atburðinn frá
fyrstu hendi sjónarvotta og nokkurra einstakl-
inga sem í honum lentu og skril'uðu um hann
bækur og bréf. Merkustu heimildarmenn
okkar eru síra Ólafur Egilsson úr Vestmanna-
eyjum sem ritaði fræga Reisubók, bréf-
ritararnir Helgi og Jón Jónssynir frá Grinda-
vík og Austl'irðingurinn Gultormur Halls-
son. I Tyrkjaránssögu Björns Jónssonar frá
Skarðsá, sem riluð er 1643, nafngreinir hann
fleiri heimildarmenn í inngangi en einn nefn-
Mynd 2.
Greinarhöfundur
ræðir gamlar
heimildir við
Moulay Belhamissi
prófessor.
43