Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 49

talin heimssögulega svo merk borg að í des-
ember 1992, á i’yrsta ári hinna blóðugu innan-
lands-átaka, lýsti Menningarstofnun Samein-
uðu þjóðanna, UNESCO, gömlu borgina, la
Casbah d'Alger, World heritage, patrimoine
universel, eða alheimsmenningarminjar. Það
var með nokkru stolti sem okkar góðu leið-
sögumenn kynntu okkur þessa staðreynd, um
leið og þeir hörmuðu hversu litla fjármuni
þeir hefðu til þess að sinna viðhaldi og endur-
reisn hinna merku minja. Það er fyrst og
fremst byggingarlist og borgarskipulag tyrk-
neska tímans í sögu Alsírborgar, l'Epoque
turquc, þeirra víkingaöld frá miðbiki 16. ald-
ar og fram á þá 19., sem vert þykir að vernda
og geyma handa komandi kynslóðum. Hulstr-
ið utan um sérstakt söguskeið, gullaldar-
menningu og trú sem setur sterkan svip á líf
borgarbúa fram á þennan dag. Þingvellir eru
sá blett.ur á Islandi sem lielst kæmi lil greina
að veita hliðstæða alþjóða viðurkenningu
vegna sögu sinnar, ef Islendingum þykir nægi-
lega rnikið til þess koma sem þar hefur gerst.
Um það má þó efast el’tir þá útreið sem
kristnihátíð fékk hjá þjóðinni. Þingvellir eru
ef til vill búnir að vera í hugum þorra Islend-
inga nema sem sérstætt náttúrufyrirbæri. Það
ber kannski að skoða.
Tyrkjaránið í söguiegu
samliengi
Um gildi sögulegra atburða má auðvitað lengi
deila. Tyrkjaránið er einn þeirra. I augum
flestra 17. aldar manna var Tyrkjaránið refs-
ing guðs vegna syndugs lífernis landsmanna, í
augum margra nútíma Islendinga er það eins
og stórslys eða náttúruhamfarir, sem ekki
gefa tilefni til sérstakra umþenkinga. Þó hafa
að minnsta kosti tveir íslenskir sagnfræðingar
gert atlögur að því að setja Tyrkjaránið í sitt
heimssögulega samhengi á síðustu áratugum,
Sverrir Kristjánsson í formála að Reisubók
séra Ólafs Egilssonar sem út kom hjá Al-
menna bókafélaginu 1969 og Þorsteinn
Helgason í grein í Sögu, tímariti Sögulelags-
ins 1995, „Hverjir voru Tyrkjaránsmenn?“
Ari síðar varði Þorsteinn magistersritgerð í
sagnfræði við Háskóla íslands sem lieitir
„Stórtíðinda frásögn, heimildir og sagnaritun
Islendingar í Alsír
um Tyrkjaránið á íslandi árið 1627.“ Þor-
steinn hefur ritað fleira um efnið og fundið
áður óbirt frumgögn í Kaupmannahöfn í
tengslum við doktorsverkefni sitt. Eg get
ekki lokið þessari grein án þess að þakka
Þorsteini Helgasyni fyrir ómetanlega aðstoð
hans við undirbúning Alsírferðar minnar.
Hann hefur víða aflað fanga og átt samskipti
við nokkra erlenda fræðimenn, þ.á m. dr.
Moulay Belhamissi í Alsír, og lét hann vita
af komu minni til borgarinnar.
Próf. Moulay Bclhaniissi
Belhamissi, sem stendur á sjötugu og l’ór á
eftirlaun nú í vor, reyndist okkur Einari Karli
ónretanleg hjálparhella. Áhugi lians á við-

fangsefninu, greiðvikni, gestrisni og örlæti við
okkur varð lil þess að auðvelda okkur mjög
að komast milli áfangastaða og hitta einstak-
linga sem við áttum erindi við. Það fyllti okk-
ur öryggiskennd í þessari ókunnugu og lil
skamms tíma hættulegu borg aö njóta leið-
sagnar hans, fjölskyldu hans og vina. Það
fyllti okkur vinsemd í garð þjóðar og siða-
kerl’is sem er okkur bæði framandi og and-
stætt í veigamiklum atriðum. Kynnin af Mou-
lay Belhamissi, konu hans, sonum, tengda-
dætrum og barnabörnum, sem og öðrum sem
hann kynnti okkur l’yrir, komu okkur í skiln-
ing um að í Alsír býr að miklu leyti gott l’ólk,
sem þráir aö losna úr viðjurn hinnar grimmi-
legu valdabaráttu sem háð er yfir höfðum þess.
Mynd 6.
Úr Dar Aziza,
höll deyjanna.
47