Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 48

Steinunn Jóhannesdóttir
Mynd 5.
í Gamla virkinu.
Kona við glugga.
Alsíringar af íslenskum
ættum
Það eru til Alsíringar af íslenskum ættum. Því
alveg eins og Guðríður Símonardóttir á niðja
til okkar daga á Islandi getur hún ált þá í Al-
sír. Sonur hennar og Eyjólfs, sem hún gat um
í bréfinu, varð eftir í Alsír þegar hún fór heim.
Söntu sögu er að segja um börn síra Ólafs Eg-
ilssonar og Ástu. Anna Jasparsdóttir giftist
þeim höfðingja sem keypti hana og eignaðisl
fljótt nokkur börn. Ólalið er allt það fólk sem
heimildir þegja um, nokkur nöfn sem engin
saga tengist og nafnleysingjar sem þó hafa
eignast afkomendur. Hvað varð um Grindvík-
inginn ritfæra, Jón Jónsson, og bróður hans
Héðin, smið í Salé, og telpuna Guðrúnu
Rafnsdóttur? Hvað varð unt smalann Jón
Ásbjarnarson, sem komst í álnir? Hvað varð
um Vestmannaeyingana Halldór Guðmunds-
son, Pétur Hafliðason, Orm Jónsson, Brand
Einarsson, Þorlák Þorsteinsson, Jón Björns-
son, Jón Stullason og Stulla Jónsson? Hvað
varð um Sigurð Gíslason, Ólaf Gunnarsson,
Jón Árnason, Þorstein Sveinsson og Hall
Þorsteinsson? Hvað varð um Björgu Einars-
dóttur, Þóru Jónsdóttur, Sesselju Valgarðs-
dóttur, Ástríði Fúsadótlur, Geirlaugu Brynj-
ólfsdóttur, aðra Þóru Jónsdóltur, Guðrúnu
Andrésdóttur, Heigu Sigurðardóttur, Hall-
dóru Björnsdóttur, Ástu Einarsdóttur? Hvað
varð um Austfirðingana Guðmund Jónsson,
Tómas Jónsson, Árna Hallsson, Jón Hallsson,
Guðntund Snorrason, Stara Brandsson, Jón
Jónsson, Kolbein Valtýsson, Stefán Jónsson,
Magnús Jónsson? Hvað varö um austfirsku
konurnar Ólöfu Jónsdóttur, Þóreyju Hall-
dórsdótlur, Guðrúnu Fúsadóllur, Rönku
Jónsdóttur, Guðrúnu Hallsdóttur, Guðrúnu
Árnadóttur, Steinunni Þórðardóttur, Ingi-
björgu Jónsdóttur og Ingibjörgu Egilsdóttur?
Nafnalistinn er fenginn úr skrá um þá her-
tekna íslenska menn sem enn þá Iifðu í
„Tyrkeríinu“ árið 1635 og drottinn varðveitti
við trú og góða samvisku. Skráin fylgdi löngu
og harðorðu klögunarbréfi til Danakonungs,
Kristjáns IV, eins konar neyðarópi þar sem
fólkið spurði hvort það væri öllum gleymt og
hrópaði á útlausn úr sinni „Iangvarandi her-
leiðingarplágu“ „Hvort er nú engin miskunn,
enginn kærleiki, engin samviska sem vaknar?
Hvorl er nú enginn guðhræddur? Eða höfum
vér engan náðugan kóng? Erum vér án rétt-
látra herra og forsvarsmanna ellegar án guð-
hræddra kennimanna - án foreldra, vina,
bræðra?“ Á þessum 70 manna lista var einnig
nafn Guðríðar Símonadóttur auk nokkurra
þcirra kvenna og karla sem leystir voru tæpu
ári síðar og héldu heint á leið 22. júní 1636.
En nokkrir hinna leystu eru ekki á nafnalist-
anum með bænaskjalinu og þannig er ljóst að
milli 80 og 90 manns hafa sýnt áhuga á því að
komast heim um þetta leyti.
Fleiri konur en karlar leystar
Leysingjahópurinn taldi 28 konur og 8 karl-
menn, og sú spurning hlýtur að vakna, hvers
vegna konurnar sem leystar voru hafi verið
svo miklu fleiri en karlarnir. Var það einhvers
konar „riddaramennska“ af hálfu sendimanns
Danakonungs að leysa frekar konur en karla?
Voru karlarnir taldir eiga meiri möguleika á
því að losna upp á eigin spýtur síðar? Fjórir
lögðu sjálfir fram umtsalsverðan hluta lausn-
argjaldsins, þar af einn mjög háa upphæð.
Aðeins jorjár konur áttu andvirði nokkurra
ríkisdala í handraðanum. Guðríður var ein
þeirra, hún lagði fram 20 rd. upp í lausnar-
gjald sem nam alls 262 rd. með hafnartolli.
Gátu fangarnir sjálfir hafl eitthvað um út-
lausn sína að segja? Var spurt um vilja þeirra?
Voru þá fleiri konur en karlar sem vildu l'ara
heim? Var tryggð þeirra meiri við ættlandið
eða töldu konur á 17. öld kristnina sér hlið-
hollari en islam? Þannig má lengi spyrja.
Heimsmenningarminjar
Eg fékk ekki óyggjandi svör við öllum spurn-
ingum mínum þann stutta tíma sem ég dvaldi
í borginni, enda átti ég sannarlega ekki von á
því. Eg sannfærðist hins vegar um að til þess
að fá fyllri mynd en viö höfum al' því mikla
sögudrama og stóra harmleik sent Trykjarán-
ið var er nauðsynlegt að skoða vettvang.
Sá vellvangur er enn fyrir hendi að miklu
leyti. Gamla borgin er heillegri en ég átli
von á, Alsír er öðru vísi borg. Og það sem
kom mér mest á óvart var að hún skyldi vera
46