Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 39

Menningarstríð í uppsiglingu
Helgason fór að heiman með kvíða og von en
niðurstaðan varð þessi: „Ég varð fyrir von-
brigðum, ekki með Ráðstjórnarríkin, heldur
með þá sem hafa nítt þau niður á undanförn-
um árum, í bókum, í blöðum, kvikmyndum og
útvarpi. Ég varð fyrir vonbrigðum um áreið-
anleik og menningu hins vestræna heims.“66
Menningarstríð skolliö á
Þátttakendur í menningarstríði stórveldanna
áttu það sameiginlegt að líta á sendinefndir
mennta- og listamanna sem áhrifamesta þátt-
inn í áróðursstarfinu og fyrstu árin voru Sov-
étmenn mjög duglegir við að senda hingað
heimsfræga listamenn. Bandaríkjamenn tóku
síðar við sér en voru þá engir eftirbátar Sov-
étmanna og margir þekktustu listamenn
þeirra komu hér við á leið sinni til eða frá
Evrópu.
Segja má að l'yrsta orrusta menningar-
stríðsins hafi verið háð haustið 1952. Þá voru
hér á sama tíma píanóleikararnir Jane Carl-
son, er kenndi við Juilliard-skólann í New
York61 og Tatjana Nikolaéva, Stalínverð-
launahafi og einleikari við fílharmóníusveit-
ina í Moskvu.62 Þær voru báðar afburðalista-
menn er vöktu verðskuldaða athygli fslend-
inga. Þórarinn Jónsson, gagnrýnandi Alþýðu-
blaðsins, komst svo að orði: „vér hneigjum
oss í auðmýkl og hrifningu fyrir sameiginlegri
rausn og mikilfengleik þessara beggja boð-
bera hinnar háu listar, er sóttu oss heim, önn-
ur á vængjum kvöldroðans, hin á vængjunt
morgunroðans.“63 Píanóleikur þeirra vakti
mikla hrifningu og blöðin kepptust við að lýsa
snilld þeirra og hæfni, en flokkslínur fjölmiðl-
anna endurspegluðust þó í umfjöllun um þær
stöllur eins og flest annað.64 Morgunblaðið
lýsti furðu sinni á því hversu hljótt væri unt
ungfrú Carlson og Páll ísóll'sson, tónskáld,
sagði allt of l'áa hafa sótt tónleikana.65 Banda-
ríkjamenn tóku sérstaklega til greina og létu
þýða fyrir sig66 umfjöllun unt Nikolaévu í
Þjóðviljanum þar sem ekki var farið í grafgöt-
ur um áróðursgildi tónleika hennar:
- Listamenn Ráðstjórnarríkjanna fara ekki
dult með hollustu sína við málstað, sem
þeir líta stærra á en sjálfa sig - sameigin-
legan draum mannkyns um frið og farsæld.
Auglýsingafrægðin endisf skamml,
ef hæfileika og.kunnáitu skorlii
Ummicli amcríska kvcnpim.UU.» Janc Ca.lvar, >
I viðtali viö bluðm í _________
* vkl H \p V mtMu un. tr*«k U^.
-'M) MSL RAU.\ «u« J . , »v. tm*.
&2.Si*cA-. •;
m.rulr .1 IncRuitu cttir*ÓU vcrfll.un ly.ir “•*“.**. ,
rúpu . hvt .viflt hutu 1» I 'u Iyr<lu h,j6mic
tciil þ*r *ð’ SwnWcf?1*'*' t M Ncw York oc hJHh
þvl hórfl. 06 cnfiir »>»«» ‘r, ] dómk. UÚr
lr • *rilUinO»r komait l'»‘ jdiia.vlöivejr
trcmitu rW. hvaöicnLÍ^l um.' o8. Itk /|
Túftlílir jumlfóuc. Aim.r* h>»/ I „mrcuirv tr.'
ci, Ifl .U6l> .lncajr-^jr I I | R.
•inkvm vcrifl rcklmi i ímiImh. Ujj-fcuflg-i
vlfl l»i tónU.wrmcn*. 03 <,',k,k*ll nu-fl.t »nn»'
»r». t Jin jtcyiihá '***" '*|AukþcM»*,
frcl U.Ó UI »ö t‘»m ,*vk* I útv.rp '
my, ,-am. En nuA.il |
'umcr.tla nu tónli.U.mwV*'"
' »)4 (r j li.t. loiwuni vcrifl »l«i t-
u inciiiiiiR.r um l**... ."f'
k-f • -a.'.t.rn.r l>»tl
'ufl Tliróftuf »uinr»l'virr« u—
ln*i. *in* þ»r h.l* J' i
cndu l».l« l*c*r ‘.r * " -
ottnr rn fiuu «lnnl *-.
Un .lni Jiii* Ct.rl-mcr.fl *-
•fl *tt. r.i lutur ln".
•t-*uiuarP»á''»R» , .cT .í. ! Ji"r Car)M.
SKíiI -"7-rr'ÍS: •; .*?h.eldvhljÓmleika
sSaj^í&SWsss
önnur .viflt.«8'Jt«l *n h\ýjc- ** írá u., *‘«n»ur
cinnití mun hun-h.td.lh^V j , 'f»"kJU.,Un,.
■, l i. „im hj» vm.*‘«« -í,u|*on »c Ckki , ."l J*ne C.rl
urum. .lund.fli .Iflifl «*“ Wotið- mjltla vtfluricheíuf *»*"
1,1 ,1 þ«l lokna :l, *3.r'"
kunnum þl.a4Ulk.r.
,rí l NcwJfork.CaiLfnPUJVilte^^y^j^^ hfnnr-\ej,,
/j'*«Uam 1111.
SSSsss^cSsi
Mynd 10
Ljósrit af úrklippum
um píanótónleika
Jane Carlson.
Þeini málstað eru vopn þeirra vígð, og sú
hollusta er aflvakinn til afreka svo margrar
Nikolaévu austur þar. Hvergi er heldur
gildi listarinnar hærra verði metið. - Hún á
þá líka ekki minnstan þátt í því undrinu
...að múrarnir hrynja, sem skilja rnann frá
manni og þjóð lrá þjóð... Það erindi áttum
við best á tónleika hinnar fjarkomnu lista-
konu um kvöldið að styrkjast í þeirri trú; -
og betra erindi gat hún ekki haft til ís-
lands.67
Starfsmenn Upplýsingaþjónustu Bandaríkjanna
töldu sig greinilega geta lært al’ þessari um-
fjöllun, Jane Carlson fékk frábæra dóma og
ekki var gerl upp á milli hæfileika ungu ein-
Píanóteikur
þeirra vakti
mikla hrifningu
og blöðin
kepptust við
að lýsa snilld
þeirra og hæfni,
en flokkslínur
fjölmiðlanna
endurspegluðust
þó í umfjöllun
um þær stöllur
37