Vera - 01.02.2001, Blaðsíða 48

Femínískt uppeldi
Femínískt uppeldi er nýr þáttur í Veru í umsjón Guðrúnar M. Guðmundsdóttur
mannfræðings. Guðrún skrifaði grein um sama efni í Píkutorfuna og vakti margar
konur til umhugsunar um mikilvægi þess að ræða við börn um jafnréttismál.
Draumsýn
femínistans
em femínisti og móðir tveggja dætra, 9 og 11
ára, velti ég mikið fyrir mér hvaða áhrifaþættir
móti hugmyndirog heimssýn barna sem síðan mynda
þá persónu sem þær verða í framtíðinni. Ég get ó-
mögulega gert mér í hugarlund alla mótunarþættina
en ég þykist vita að uppalendur og samfélagið gegna
þar lykilhlutverki. Ég kýs þvf að beita áhrifum mfnum
sem uppalandi og ala dætur mínar upp í femínisma
sem felur í sér að draga í efa réttmæti samfélagsgerð-
ar sem staðsetur karla ofar konum í metorðastiga.
Með því fipa ég vonandi áhrif hefðþundinnar félags-
mótunar á líf þeirra.
Ég legg þetta tfma- og orkufreka erfiði á mig einfaldlega
vegna þess að mér mislíka þau skilaboð sem ég tel samfé-
lagið senda stúlkum og konum um hlutskipti sitt í lífinu. Ég
vil með þessu móti reyna að gefa þeim aukið frelsi til að
velja eigin farveg án fyrirfram mótaðrar forskriftar um „eðli-
lega" kvenhegðun sem laumað er að þeim í formi skilaboða
frá vöggu til grafar, frá morgni til kvölds og úr öllum mögu-
legum áttum.
Mig langar að forða þeim frá því að trúa því að karlar
séu eitthvað merkilegri en konur þó að samfélagið byggi á
þeím regin misskilningi. Að taka þátt í hlutgervingu kvenna
(objectification) sem elur á þeirri mýtu að gott útlit og kyn-
þokki tryggi hamingju, vellíðan og öryggi þar sem það felur
f sér aðdáun annarra. Því það hlýtur að vera óáreiðanlegt
að byggja sjálfsmynd sína á mati annarra en þess í stað tel
ég meira vit vera í því að leggja áherslu á að rækta sína
innri konu, vera sjálfstæð, gefandi og góðhjörtuð og öðlast
þannig velvild annarra á þeim grundvelli. Ég tel einnig mik-
ilvægt að þær haldi ekki að undirgefni, hógværð og trygg-
lyndi (byggð á valdamuni kynjanna) sé dyggð sem konur
eigi að hafa í hávegum. Því ég tel hinar svokölluðu
„kvennadyggðir" vera rótina að þvf að konur láti karla kúga
sig sem er engum til góðs. Aðferðin sem ég nota óspart er
að benda þeim á þegar ég kem auga á kynjamisrétti í hin-
um ýmsu birtingarformum. Ég er iðin við að benda þeim á
hið sýnilega sem felur í sér m.a. að grípa hin ýmsu tölfræði-
hlutföll á lofti, til dæmis þá staðreynd að af 100 stærstu fyr-
irtækjum landsins er aðeins einn kvenforstjóri, allt um
launamismun o.s.frv.
Konu finnst....
En mér finnst hin óljósari skilaboð skipta jafnvel meira
máli því þau smjúga inn í vitund okkar og festast þar í
sessi. Til að koma í veg fyrir þetta hvet ég þær t.d. óspart til
að telja hversu oft viðtöl eru tekin við konur í samanburði
við karla í fréttunum, hversu oft teiknimyndir og annað
barnaefni fjalla um hressa, hnyttna og sniðuga stráka,
hvernig kennarar koma fram við stelpur og stráka á ólíkan
hátt, hversu mikil áhersla virðist vera lögð á að tónlistar-
konur f myndböndum séu sætar og sexý á meðan meira
virðist vera lagt upp úr að strákarnir séu þráðir, dáðir og of-
urtöff. Mér finnst karllægni íslenskunnar mjög mikilvægt
umræðuefni í þessu samhengi. Sem dæmi um það má
nefna að orðið „maður" er samheiti yfir mannkynið en er
aldrei notað ef aðeins konur eiga í hlut. Við mæðgurnar
erum orðnar nokkuð góðar í að sneiða hjá þessu og erum
nýfarnar að reyna nýja máltækni og segjum: „Konu finnst
auðvitað mjög erfitt þegar kona er spurð." Einnig notum við
orðið menn aðeins fyrir karla til að komast hjá þessari
„normaliseringu" á karlkyninu. Við segjum því fræðikonur
og -menn, stuðningskonur og -menn o.s.frv., þegar það er
mögulegt, þó svo það kunni að hljóma hálfundarlega
stundum.
Ég er löngu hætt að þurfa að brydda upp á öllum at-
hugasemdum sjálf þar sem dætur mínar taka fullan þátt í
kvenréttindapælingum enda með femfnistaaugun og -eyrun
galopin. Ég met árangur minn einmitt útfrá því sem þær
sjálfar taka eftir og er aldrei montnari af þeim en þegar þær
sýna femíníska tilburði. Aðeins einu sinni hef ég velt því
fyrir mér hvort ég gangi nokkuð of langt f sannfæringu
minni. Það var þegar ég spurði yngri dóttur mfna nýlega
hvað hún ætlaði að verða þegar hún yrði stór. Hún hugsaði
sig um og sagði svo döpur í bragði: „Já, en mig langar ekk-
ert að búa á Akureyri." Ég varð eitt spurningamerki í
framan þar til hún sagði: „Er ekki búið að flytja Jafnréttis-
ráð þangað?"
Það hlýtur að vera óóreiðanlegt að byggja
sjólfsmynd sína ó mati annarra. Þess í stað
tel ég meira vit vera í því að leggju óherslu
ó að rækta sína innri konu, vera sjólfstæð,
gefandi og góðhjörtuð og öðlast þannig vel-
vild annarra ó þeim grundvelli.
48