Vera - 01.12.2001, Page 23

Það sem var erfitt fyrir okkur var að gefa skít í
upphafningu vinnumarkaðarins og reyna að iita á
barnauppeidi sem merkilegt og göfugt starf. Þetta
er enn í dag þó nokkuð erfitt vegna þess hve
samfélagið er brjólæðislega vinnumiðað.
vagninum. Við snerum baki við maximalisma, sem
tíðkast mjög f okkar menningu, og tókum upp
minimalískan lífsstíl.
Ein ákvörðun, sem við tókum strax í upphafi var
að setja barnið ekki f fasta pössun eða vistun af
þeirri einföldu ástæðu að við töldum að enginn
væri heppilegri til að annast barnið okkar en við
sjálf. Þetta kann sumum að þykja gamaldags
viðhorf en hvað um það. Við vildum fyrst og fremst
bera ábyrgð á uppeldi hennar og velferð, allt annað,
eins og vinna og áhugamál var seinna í for-
gangsröðinni. Nú eru einhverjir farnir að sjá ofstæki
í aðferðunum, en ég fullyrði að við höfum aldrei
ætlað okkur að fórna lífi okkar algerlega fyrir fram-
lenginguna af sjálfum okkur. Slfkt hlýtur að enda
með ósköpum ef barnið fer einhverntíma að
heiman. Það sem var erfitt fyrir okkur var að gefa
skít í upphafningu vinnumarkaðarins og reyna að
líta á barnauppeldi sem merkilegt og göfugt starf.
Þetta er enn í dag þó nokkuð erfitt vegna þess hve
samfélagið er brjálæðislega vinnumiðað.
Að vera heimavinnandi
er annars flokks
Eftir að hafa verið í eitt ár heima með Matthildi,
snerist dæmið við og við hjónin ákváðum að Óskar
yrði þá heimavinnandi en ég færi aftur að vinna.
Auðvitað fannst mér gott að fá hlutastarf í mínu
fagi, en aðalkosturinn við þessa tilhögun var að þá
kæmist Óskar í þá stöðu að vera heimavinnandi.
Ekki það að hann hefði beðið þess með óþreyju,
heldur var komið að tækifæri til að reyna jafnrétti í
reynd. Óskar var líka alveg til í þetta, sá fyrir sér
náðuga daga við ýmislegt heimilisföndur og sam-
vistir við þetta yndislega barn.
Fljótlega uppúr þessu fór ég að taka eftir því að
samfélagið brást öðruvísi við honum, þegar hann
lýsti því yfir að vera heimavinnandi, en mér þegar
ég gerði það sama.
Þegar ég sagðist vera bara heima, fékk ég mikinn
stuðning og skilning, fólk var uppörvandi, talaði um
hvað það væri mikilvægt að missa ekki af þessum
dýrmæta tfma á meðan börnin eru lítil og svo sagði
það allt að því hughreystandi: „Þú getur alltaf farið
út á vinnumarkaðinn seinna."
Þegar svo Óskar var allt í einu orðinn heima-
vinnandi, var viðmótið allt annað og þá skipti ekki
máli hvort um er að ræða gamla karla, jafnréttis-
sinna eða afturhaldsgeggi. Allir voru slegnir yfir því
að þessi maður, sem hafði átt ágætan starfsframa,
hefði snúið bakinu við honum til að vera heima-
vinnandi. Það spurði gjarnan hvort hann væri ekki
að vinna líka og hvort hann væri bara heima af því
að það væri ekkert að gera í bransanum. Þetta
viðmót lýsti að mínu mati ákveðinni goggunarröð
sem er svo samgróin okkar samfélagi að við erum
löngu hætt að taka eftir því. Vinnan sftaI vera í fyrs-
ta sæti, a.m.k. hjá karlmönnum.
Það er í stuttu máli þannig að þau sem eru
heimavinnandi eru annars flokks, þau taka ekki þátt
í þeirri verðmætasköpun sem er mest metin í okkar
samfélagi, en hún snýst um mælanleika og
peninga. Þau sem eru útivinnandi eru tegund sem
samfélagið samþykkir, þau eru með í hringiðunni og
samþykkja það gildismat sem er ofan á í samfélag-
inu.
Af þessum sökum hlýst tvennt slæmt: 1. Það er
alltof mikið af heimilum í þessu samfélagi sem
rekast illa og eru algerlega laus við þá festu og
öryggi sem ekki bara börnin þurfa, heldur líka full-
orðnir. 2. Karlmenn fælast heimilið, frekar en
konur, vegna viðja vanans og neikvæðs viðhorfs til
heimavinnandi fólks almennt.
Virðing fyrir starfi móðurinnar
Ég er ekki að segja með þessu að konurnar eigi að
fara aftur inná heimilin, ekki heldur að karlarnir eigi
að láta konunum eftir að vinna og vera sjálfir
heima. Ég vil hinsvegar að það sé borin virðing fyrir
þeim sem kjósa að gera heimilið að sínum vinnu-
stað. Og fyrst ég er byrjuð að tala um virðingu lan-
gar mig að rifja upp orð mikilsmetins eldri ritstjóra
sem varð á vegi mínum um daginn. Ég var eitthvað
að spyrja hann hvort hann hefði sinnt börnum
sínum mikið. Hann kvað nei við því en bætti við að
samt sem áður væri sonur hans mikill pabbi og
eyddi góðum tíma með börnum sínum. Ég lýsti
undrun minni og sagðist halda að fyrirmyndir væru
svo mikilvægar í þessu sambandi. Þá sagði hann,
nei, góða mín það er virðing sem er mikilvægust í
þessu sambandi.: Virðingin fyrir móðurinni og
hennar starfi smitar út f allt umhverfið.
Það væri bót í máli ef heimilisvinna og barna-
uppeldi væru bara metin sem nauðsynleg og háleit
störf. Ég er ekkert viss um að heimavinnandi fólk
fengi uppreisn með því að vera á launum frá hinu
opinbera. Ég held að hugarfarið skipti hér meira
máli. Og til að það breytist þarf hver og einn að
muna að það eru til fleiri gildi en hin efnahagslegu
og mælanlegu. Líklega rúmast þessi hugsun mín
best í alþekktum ljóðlínum skáldsins:
Því ftvað er auður afl og fiús,
ef engin jurt vex í þinni ftrús?
Flutt ÍReykjavík 12. nóvember 2001