Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1960, Page 67

TlMARIT VPl 1960
97
Erlendis eru víða sérstakar stofnanir, er eingöngu
sinna vísindalegum undirstöðurannsóknum, auk þeirra
stofnana, er annast allar greinar hafrannsókna. Við hljót-
um því ávallt að leggja mikið kapp á undirstöðurann-
sóknir, og kann það að koma okkur síðar í koll, ef við
drögumst mjög aftur úr öðrum þjóðum í þvi efni. Hvað
veldur því, að sum árin lánast klakið i sjónum svo vel,
að aflinn margfaldast, þegar ungviðið er komið í gagnið,
en önnur ár misheppnast klakið að verulegu leyti ?
Hvert er útlit veiðanna á næstu árum? Slíkum spurn-
ingum verður ekki svarað, fyrri en fyrir liggja niður-
stöður af skipulögðum undirstöðurannsóknum, sem ná
yfir mörg ár.
Samkvæmt fjárlögum 1960 er veitt til:
1. Haf- og fiskirannsókna .............. kr. 525.000,00
2. Leit nýrra fiskimiða ................ — 1.600.000,00
3. Tilraunir með nýjar síldveiðiaðferðir — 1.900.000,00
4. Síldarleit og fiskirannsóknir......... ■— 2.000.000,00
Samtals kr. 6.025.000,00
Lið 1 hefur Fiskideild til eigin umráða, en liði 2—4
hefur Fiskileitar- og veiðitilraunanefnd til ráðstöfunar
fyrir hönd Sjávarútvegsmálaráðuneytisins.
Ef Islendingar ættu eigið rannsóknaskip virðist eðli-
legt og sjálfsagt, að þessi fjárveiting, sem veitt er til
leitar, tilrauna og rannsókna á sjó, rynni til reksturs
skipsins. Samanburður við reksturskostnað Ægis, sem
er gamalt skip og dýrt í rekstri, sýnir, að þessi upp-
hæð, kr. 6.025.000, myndi fyllilega nægja til reksturs
hafrannsóknaskipsins. Fyrir utan stofnkostnað yrði því
ekki um að ræða aukin fjárframlög vegna reksturs eins
hafrannsóknaskips. Hitt er svo annað mál, að fjárfram-
lög til hafrannsókna þyrftu að stóraukast, og munu fljót-
lega reka að því, að eitt rannsóknaskip geti ekki annað
þeim fjölmörgu verkefnum, sem íslenzkum hafrann-
sóknum mun ætlað að leysa í framtíðinni.
Höfundur óskar að þakka forstjóra Fiskideildar og
samstarfsmönnum fyrir aðstoð og upplýsingar við samn-
ingu þessarar greinargerðar.
Runólfur Þórðarson:
FRAMLEIÐSLA ÁBURÐAR
1. Yfirlit um tæknilega þróun.
Framleiðsla einnar tegundar áburðar, köfnunarefnis-
áburðar, hófst hér á landi í marz 1954. Um tæknilega
þróun þessarar starfsemi er því enn ekki að ræða hér á
landi, þar sem svo stutt er síðan starfsemin hófst.
2. Fjárfesting.
Áætluð í árslok 1958:
Byggingar og önnur mannvirki . 27.8 millj. kr. (brunabótamat)
Vélar og tæki til framleiðslu 180.0 -1
Önnur áhöld og tæki . 3.8 — — | (áætlað
Birgðir varahluta . . . . 5.0 — }• endur-
Birgðir hráefnis 1 kaupsverð)
og framl.vara 18.0 -J
234.6 millj. kr.
3. Stofnfjárstuðull (fjárfestingarstuðull).
Framleiðsluverðmæti verksmiðjunnar er um 55,2 millj.
kr. miðað við mestu möguleg afköst verksmiðjunnar
(nægilega raforku) og verðmæti ammoníum-nítrat köfn-
unarefnisáburðar um áramótin 1958—1959.
Verð rekstrarvara, viðhaldsvara og þjónustu skiptist
þannig:
1 skýrslum þeim, sem sendar hafa verið sem fyrir-
myndir (sementsframleiðsla og vélræn netaframleiðsla)
er „fyrning" áætluð 3% af vélum og mannvirkjum, þ.
e. áætlað er, að verðmæti eignanna í þessum starfs-
greinum sé ekkert eftir ca. 33 ár. Til samræmingar
mun hér vera gengið út frá sömu „fyrningarprósentu",
án þess að nokkur dómur sé lagður á réttmæti hennar.
Árleg verðmætisrýrnun verður skv. þvi 6,4 millj. kr.
Stofnfjárstuðullinn (fjárfestingarstuðullinn) verður
samkv. þessu:
235,2
55,2 — (13,0 +' 6,4)
6,6
5 Afköst vinnueiningar.
Meðalfjöldi starfsmanna yfir árið er 98.
Afköst vinnueiningar verða skv. því:
55,2- (13,0+_M) — 0,366 millj. kr.
98
6. Erlendur samanburður.
Engar sambærilegar erlendar upplýsingar eru fyrir
hendi um þá starfsemi, sem hér er fjallað um, og þvi
ekki unnt að gera samanburð á ofangreindum stuðlum
við erlenda stuðla.
Erl. Innl.
kostn. Tollar kostn. Alls.
Rekstursvörur (leir, pokar
sýra, sódi, olía, raforka
o. s. frv. .. 3,4 0,8 5,8 10,0
Viðhaldsvörur 0,7 0,2 1,1 2,0
Þjónusta .... 1,0 1,0
Alls 4,1 1,0 7,9 13,0
(55% yfirfærslugjald tekið með).
7. Tæknilegar umbætur.
Verksmiðja sú, sem hér er fjallað um, var reist á
árunum 1952—1954, og er því aðeins rúmlega 5 ára göm-
ul. Verksmiðjan var þá eins fullkomin að útbúnaði og
slíkar verksmiðjur gerðust beztar á þeim tíma. Ekki er
hægt að segja, að stórfelldar tæknilegar nýjungar í fram-
leiðsluaðferðum hafi komið fram á þessu sviði, síðan
verksmiðjan tók til starfa, en hins vegar hefur stöð-