Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1901, Blaðsíða 109

kaupa jörð; hinn fyrsti sparisjóðnr var settnr á fót á siðasta
þriðjnng aldarinnar en 1897 var eign manna í sparisjóðum
orðin 1742 þns. kr. 1886 var Landsbankinn settur á fct.
Um næstliðin aldamót var mannfjóldi hér á landi tal-
inn 47 þúsund manns, en 1898 var hann rúmar 76 þúsnndir.
1 verzlnnarstöðunum hefir fólkinu fjölgað mest, svo að það
nemnr næstum helmingi þess, sem mannfjöldinn hefir vaxið
í landinu; j Eeykjavik hefir íólkstalið átján-faldast á öld-
inni. Um 1870 hófust mannflutningarnir tii Norðurameríku
og inunu þeir, sem farið hafa, vera alt að £0 þús. að tölu.
Séu Islendingar í Yesturheimi taldir með, mun eigi fjærri
fara, að þeir sem íslenzka tungu tala séu tvöfalt fleiri nú
við lok aldarinnar, en við hyrjun hennar.
Um töiu kvikfénaðar i landinu eru eigi prentaðar
skýrslur til fyrri en 1804 og eigi síðar en fyrir 1898. —
Af þeim má sjá, að tala nautgripa hefir vaxið að eins úr
20 þúsundum upp í 22 þúsund, og að tiltölu við fólksfjöld-
ann hefir þeim reyndar fækkað að mun, en þess má geta,
að meðferð á kúm hefir stórum batnað á þessari öld, og
gjöra þær þvi meira gagn nú en áður. Sauðfénaður hefir
aftur á móti fjölgað mikið, þvi að 1804 var hann að eins
talinn rúm 200 þúsund en 1898 yfir 500 þúsund; hestar
voru 1804 taldir 26 þúsund en eru nú 44 þúsand; þeim
hefir þvi fjölgað hér um hil jafn-mikið og fólkinu. Opin
skip og bátar voru í byrjun aldarinnar rúm 2000 að tölu,
og er það nokkuð meira en nú er til, en þá gekk ekkert
islenzkt þilskip til fiskiveiða; 1897 voru þilskipin aftur á
móti 128 að tölu. Garðyrkja var svo lítil, að 1804 voru
eigi full 300 kál- og kartöfiugarðar til á landinu. en þegar
kom fram um miðmik aldarinnar voru þeir orðnir nær því
tuttugu sinnum fleiri.
Framan af öldinni var búskaparlagið yfir höfuð það,
að hver bóndi bjó sem mest að því, sem búið gaf af sérr
og forðaðist að verzla mikið i kaupstað; afraksturinn af
búum manna hefir því eigi vaxið að sama skapi, sem út-
fluttar vörur hafa aukist, en eigi að siður hefir hann vaxið
mikið; það er fyrst fyrir árið 1806 að til eru prentaðar
skýrslur um verzlun landsins, þá var útfluttur saltfiskur og
harðfiskur til samans rúm 4 þús. skpd., en 1897 78 þús.
(97)