Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1953, Side 47

litið yfir land og sögu
29
landi í þessari álfu á liðnum árum.
Less er að vísu ekki með sanngirni
a® vænta, að börn af íslenzkum
stofni hér, skilji og tali íslenzku eins
Vel og börn fyrstu landnemanna.
Minningarnar að heiman smáfyrnast
°g tengslin við móðurlandið mást og
slitna á skemmri tíma en þrem aldar-
fjórðungum, auk þess sem stofninn
sjálfur blandast blóði ýmissa þjóða,
sem allar mæla á hérlenda tungu.
Má segja, að þér hafið háð baráttu
fyrir tilveru yðar í tvennum skiln-
lngi: í fyrsta lagi sem almennir ein-
staklingar og borgarar hér í landi,
en þess utan hafið þér barizt fyrir
varðveizlu þjóðernis yðar, tungu og
sérmenningar. En yðar síðasta og
stærsta framtak í þeim efnum, að
^inni hyggju, stofnun hins íslenzka
kennarastóls við Manitobaháskóla.
,nn engum unt í dag að segja eða
sja fyrir þýðingu þess stórmannlega
ataks. Má vera, að þar snúist jafnvel
vÖrn í sókn í þjóðernisbaráttunni.
®g gat áðan lauslega um fararefni
yrstu landnemanna, bækurnar og
löðin, sem leyndust í kistunum
Þeirra.
Lað hefur lengi við landann loðað,
a vilja rýna í bækur og blöð, og
s Undum meira en góðu hófi þótti
§egna. Hefur hinum vinnugefnari
^nönnum og atorkusamari víst þótt
^^g um á stundum og þá haft á orði
’Lóka-ormana", að bókvitið yrði
j i í askana látið. Þeir hafa senni-
§a þótt léttir í maga á sumum
^u tarárunum, er yfir ísland gengu,
^oðleiksmolarnir, sem hin gulnuðu
g máðu blaðaslitur veittu dáendum
Slnum.
®n skyldum vér nútímamenn samt
ekki
eiga þeim mönnum og konum
°kkuð að þakka, sem mátu meira
en mat og hvíld, að færa í letur
ýmsar sagnir og munnmæli, sögur
og ljóð, er þeir höfðu heyrt og
numið? Er þar að vísu mest um vert
hin handskráðu skinnblöð. Gildi
þeirra verður aldrei metið í álnum
né landaurum, né heldur fer það
eftir dutlungum verðbréfa í bönk-
um og kauphöllum stórborga heims-
ins. Hin fornu íslenzku handrit, sem
þjóð vor á nú í dönskum söfnum,
eru, að ég hygg að segja megi, slíkur
fjársjóður að engum sönnum fslend-
ingi kemur til hugar að meta þau
til fjár eða sölu. Þau eru hluti af
þjóðinni sjálfri. Hluti af sál hennar
og sögu. — En samlandar góðir!
Gleymum því ekki, að hver tími á
sína sögu og lík saga er ævinlega að
verða til.
Hvað mundu ekki t. d. þeir, er
mikil peningaráð hafa, vilja gefa
fyrir fyrstu prentuðu bók Guten-
bergs? Eða vér íslendingar, þeir sem
nokkurs eru megnugir, fyrir Nýja
testamenti Odds, fyrsta prentað rit
á íslenzku? — En um það er nokkuð
öðru máli að gegna, kunnið þér að
segja, en um almenn blöð og tímarit,
sem út koma nú á dögum. Satt er
það. En hitt er líka rétt, að blöð, eða
annað prentað mál, sem út kemur í
dag eða nú á tímum, verður ein-
hvern tíma gamalt og eftirsótt,
vegna þeirrar sögu, sem þar er
geymd. Vegna þeirra heimilda, sem
þar er að finna um liðinn tíma og
liðna atburði. Því hvað sem hver
segir, þá eru blöð og önnur frétta-
og bókmenntarit spégill þjóðlífsins á
hverjum tíma. Að vísu er sá spegill
oft og tíðum spéspegill, en spegill
samt, því að hann sýnir hugsunar-
hátt og viðhorf þeirra manna til
lífsins, er blöðin rita á hverri tíð.