Heimilisritið - 01.01.1955, Page 46

til að lifa í ljósi skynseminnar.
En fyrir þeim voru dyggð, feg-
urð og skynsemi andlegar eig-
indir. Menn skyldu tileinka sér
þær eins og menn sækja sér and-
lengan þroska í mentun. En
þeir eru fáir, sem kunna að meta
andlegan ávinning. Fjöldinn
lætur sig slíkt engu skipta.
Kristin trú prédikaði dyggð,
sem byggðist á kærleika og ást.
Slíkar eigindir eru ekki einung-
is andlegs eðlis. Þær tilfinning-
ar bærast í brjósti sérhverrar
mannveru. Trúin náði út-
breiðslu, og fyrstu tvær eða
þrjár • aldirnar varðveitti hún
mikið af hinum upprunalega
hreinleik sínum. Kristnir menn
voru ofsóttir, en ofsóknirnar
urðu einungis til að magna eld
trúarinnar. Að þremur öldum
liðnum var kristindómurinn orð-
inn ríkistrú rómverska heims-
veldisins, en á þeim tíma hafði
hún orðið fyrir margvíslegum
rómverskum áhrifum.
í kristindómi var skírlífi trúar-
leg dyggð. Fyrstu tvö hundruð
og fimmtíu árin voru það marg-
ir kristnir menn og konur, sem
bundust ekki í hjúskap, en lifðu
fullkomnu einlífi með hinni
ströngustu sjálfsafneitun til þess
að öðlast fullkomnun. Þessir
menn lifðu samkvæmt hinum
trúarlegu dyggðum. Framan af
olli slíkt litlum ágreiningi, og
þessir sjálfsafneitarar flæmdu
ekki meðbræður sína út í kæru-
leysi eða undanhald með þreyt-
andi taugastríði í myrkviði guð-
fræðinnar. En skilningur þeirra
um skírlífi reyndist vera of
strangur og óframkvæmanlegur
fyrir venjulega menn. í hrifn-
ingu sinni og trúarhita vanmátu
þeir afl kynhvatarinnar.
Kynhvötinni verður ekki eytt.
Hún er jafn djúpstæð og sjálfs-
bjargarhvötin — jafnvel ennþá
djúpstæðari. Hún er hluti af
skaphöfn mannsins. Hún rang-
hverfist við bælingu, en henni
verður ekki eytt. Á hinn bóginn
er hægt að yeita henni úr sínum
eðlilega farvegi og veita henni
útrás í sköpunarstarfi. Miklar
umskapanir og framkvæmdir á
hvaða sviði sem er, eru ekki
verk kyndaufra manna. Slík af-
rek byggjast að miklu leyti á
umhverfinu og uppfærslu sterkr-
ar kynhvatar í hærra yeídi. Hinn
heilagi maður, sem gengst undir
píslarvætti, er gæddur stríðs-
þreki, sem á rætur sínar í kyn-
eðli hans. Hinir frumkristnu
leiðtogar umhverfðu kynhvöt
sinni í eldmóð fyrir útbreiðslu
trúar sinnar.
Er frá leið dró úr þessum eld-
móði. En kynhvötin var söm við
sig, og sömuleiðis lifði áfram sá
44
HEIMILISRITIÐ