Læknablaðið - 01.09.1979, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ
179
af einhverjum orsökum fengi snögglega
blóðþrýstingsfall.4 22
Vissulega á þessi kenning enn marga
formælendur, og þeir læknar munu fáir,
sem neita því alfarið, að blóðþurrð vegna
æðaþrengsla geti verið a.m.k. meðverkandi
þáttur í orsakaferli slaffs og skyndislags.
Segja má, að forsenda allra læknisað-
gerða til að hindra slag sé upnpötvun síð-
ustu áratuga á þýðingu skyndislags og
skyndiblindu sem fyrirboða slags, en fiöldi
skvrslna hafa nú verið birtar, sem sýnir,
að 30—40% sjúklinga með slík einkenni fá
slag innan þriggja til fimm ára, ef ekkert
er að gert.7 1G 23
Fvrirbvggiandi meðferð hefur einkum
verið af þrennu tagi:
1. Skurðað°'erðir með innanhreinsun.
2. Segavarnarmeðferð (Dicumarol, Warfar-
in).
3. Lvf, sem hindra samloðun blóðflagna
(Salicylöt o.fl.).
Allar eiga þessar aðferðir sína formæl-
endur en niðurstöðum rannsókna ber iila
saman, einkum að því er varðar Ivfiameð-
ferð. Þannig telia margir. að segavarnar-
meðferð fækki skvndislagsköstum, en hafi
ekki markt.æk áhrif á tíðni slags né lífs-
len^d siúklinganna.23 24 Aðnr telia be=sa
meðferð gefa miög góðan árangur.10 19 Yf-
irleitt eru læknar sammála um að bessi
meðferð sé langt frá bví að vera hæt.tulaus
og fer hættan á blæðingum vaxandi með
hækkandi aldri.10 10 20
Þá benda athuganir til bess, að tíðni
skvndislags aukist mjög eftir að segavarn-
armeðferð er hætt.1!>
Að því er varðar Ivfiameðferð til að
hindra samloðun blóðflagna virðast niðui--
stöður rannsókna enn óljósar og jafnvel
mótsagnakenndar.0 10 1115
Skiir'ðaðwerðir
Skurðaðgerðir veena stíflaðra slagæða í
ganglimum eiga sér núorðið alllanga sögu,
og hefur þá ýmist verið gerð innanhreins-
un (endarterectomia) á æðum eða hliðar-
strevmi (by nass) myndað framhiá stífl-
unni. Það má bví teliast eðlilegt framhald,
að á grundvelli góðrar revnslu af slíkum
að°'erðum voru fvrstu skurðaðgerðir á háls-
æðabrengslum framkvæmdar,
Fyrsta heppnaða innanhreinsun á innri
hálsslaPæð (a.carotis interna) framkvæmdi
DeBarkey 1953 á 53 ára gömlum manni,
sem við það læknaðist að fullu af tíðum
skyndislagsköstum, og entist sá bati sjúk-
lingnum til æviloka, en hann lézt úr krans-
æðastíflu 19 árum síðar.3
Árið 1954 framkvæmdu Eastcott, Picker-
ing og Rob skurðað^erð vegna þrengsla í
hálsslagæð með meðfylgjandi skyndislags-
köstum.3 AðPerð þeirra var fólgin í því að
nema brott deildistað hálsæðarinnar með
þrengslunum, undirbinda ytri hálsslagæð-
ina (a.carotis externa) en skevta því næst
saman, enda við enda, innri hálsslagæð og
samhálssla Pæð.
Skvrsla þeirra um þessa aðgerð sem
birtist í Lancet 1954.5 varð æðaskurðlækn-
um mikil hvatning til aðgerða á brenpslum
í hálsslagæð, þótt aðferðin yrði ekki lang-
líf.
Telia má, að með bessum tveimur að-
gerðum sé brautin rudd og leið nú ekki á
lönvu þar til innanhreinsun hálsslao-æðar
hafði unnið sér sess sem viðurVennd m°ð-
ferð á skyndislagi, sem orsakast af kalk-
þrencrslum á þessum st^ð.
Ljóst er, að þessir brautrvðiendur
sknrðað^erða á hálsæðaþren pslum trúð" á
blóðburrðarkenninCTuna, bar sem beir
leggia höfuðáherzlu á bætt. bléðflæð' t.il
heilans, sem meginþátt í árangri aðgerð-
anna.4 5
Ef farið er vfir skúrslur um áranPnr inn-
anhreinsana á hálsslagæðum hiá ýmsnm
hinna mikilvirkust.u æðaskurðlækna idrð-
ast helztu niðurstöður þessar:2 9 12 13 20 21 22
23 24
1. Tíðni slaps frá hinni við<Terðn æð virfS-
ist mjög lítil og árangur að því leyti
góður.
2. Skurðdauði var allhár hiá mör<uim við
þessar að^erðir, einkum meðan ge»-ðar
voru aðgerðir á beim, sem nvleea höfðu
fengið slag. Með nákvæmara vali siúk-
linPa og bættri skurðtækni hefur skurð-
dauði farið niður fvrir 1 °f~ hjá þeim sem
beztum árangri hafa náð.23
3. Fvlgikvillum skurðaðCTerða hefnr farið
mjög fækkandi með bættri tækni, og
sem betur fer eru flestir þeirra mein-
lausir. Hinir alvarlegustu fylgikvillar.